در کشورهایی مثل ایران، که باتوجه به قرارگیری در کمربند زلزله، بهطور مداوم در معرض خطر این عارضه طبیعی هستند، بتنها که به تنهایی قابلیت مقاومت در برابر نیروهای کششی و خمشی را ندارند، توسط میلگردها مسلح میشوند.
باتوجه به اهمیت این مسئله، یکی از شاخصههای مهم در تشخیص میلگرد اصلی از تقلبی، میزان وزن این محصولات است؛ که میلگردهای استاندارد در بازه وزنی مشخصی قرار دارند و نوع تقلبی آنها دارای وزن پایینتر ازحد هستند. در این مقاله با بررسی و تعیین وزن هر شاخه میلگرد همراه ما باشید.
باتوجه به اینکه در یک پروژه عمرانی، درحدود ۳ تا ۵ درصد هزینهها مربوط به میلگردها بوده، لذا استفاده از میلگردهای اصلی و استاندارد جهت جلوگیری از بروز حوادث و ضررهای احتمالی امری ضروری است.
این محصولات در کشور ما بر اساس سه استاندارد ISIRI3132، GOST5781 و DIN488 تولید میشوند که هر کدام جدول وزن میلگرد مخصوص به خود را دارند. در این جداول وزن هر سایز میلگرد در واحد متر درج شدهاست، که با داشتن وزن مربوط به هر سایز و ضرب آن در طول شاخه، وزن شاخهای میلگرد بهدست میآید.
بهطور کلی برای محاسبه وزن میلگردها، چهار روش وجوددارد. جدول استاندارد، جدول وزنی سازنده، جدول اشتال و استفاده از فرمولهای مربوطه.
وزن میلگردهای تولیدی، در هر کارخانه متفاوت است؛ منتها تفاوت زیادی بین جدول وزنی استاندارد تولیدی و جدول وزنی اعلامشده توسط کارخانه وجود ندارد. جامعترین و کاملترین جدول مورد استفاده در مورد تمامی مقاطع فولادی ازجمله میلگردها دربین مهندسان سرتاسر دنیا، جدول اشتال بوده که منطبق با استاندارد DIN است.
در این جدول در کنار هر سایز از میلگرد، اطلاعات کاملی از مساحت، سطح مقطع، وزن مخصوص به ازای هر متر، ذکر شدهاست که میتوان با استفاده از آن، تمامی مشخصات یک محصول استاندارد را استخراج نمود.
همچنین فرمولهای مختلفی جهت بهدستآوردن وزن مخصوص محصول و مقایسه آن با جدول استاندارد، وجود دارد.
در روش اول با گرفتن یک نمونه محصول از فروشنده و بهدست آوردن وزن و طول آن، با استفاده از فرمول زیر میتوان میزان وزن مخصوص را محاسبه کرد:
وزن مخصوص به ازای هر متر = وزن نمونه (gr) / طول نمونه (mm)
در روشی دیگر که توسط استاندارد ملی ISIRI3132 پیشنهاد شده و به فرمول کارگاهی معروف است، میزان وزن میلگرد به ازای هرمتر از روش زیر محاسبه میشود:
وزن هر متر میلگرد = قطر یا سایز میلگرد به توان ۲ × طول محصول تقسیم بر ۱۶۲
در روشی دیگر که قدیمیترین راه محاسبه وزن میلگردها بوده، مقدار وزن مخصوص به شکل زیر بهدست میآید:
وزن هر متر میلگرد = شعاع میلگرد به توان۲ (mm) × طول محصول (mm) × 3/14 × ۸/۷ تقسیم بر ۱۰۰۰
شاخه ۱۲ متری میلگرد سایز ۱۲ که از پرکاربردترین سایزهای این مقاطع فولادی هستند، در جدول اشتال در حدود ۱۱ کیلوگرم و در جدول پیشنهادی ISIRI3132 ملی، در بازه وزنی 10/020 تا 292/ 11 کیلوگرم مورد تاییداست. پس تعیین قیمت میلگرد 12 براساس وزن آن انجام می شود.
میلگردهای تولیدی سایز ۱۲ در کارخانههای ذوبآهن اصفهان، ظفر بناب، راد همدان، آناهیتا گیلان و ارگ تبریز به ترتیب ۱۱، 10/2، 9/5، 9/8 و 10/5 کیلوگرم در هر شاخه ۱۲ متری وزن دارند.
میلگرد ۱۴ که تنها در گرید A3 یا آج ۴۰۰ در بازار کشور موجود است، بنابر جدول اشتال در شاخه ۱۲ متری دارای وزنی معادل ۱۵ کیلوگرم و طبق استاندارد ملی کشوری در بازه وزنی 13/800 تا 15/252 قرار دارد.
شاخه های ۱۲ متری این سایز در مجتمعهای ذوبآهن اصفهان، ظفر بناب، راد همدان، آناهیتا گیلان و ارگ تبریز به ترتیب ۱۵، 13/6، ۵/۱۳، 13/8 و 14/5 کیلوگرم وزن دارد.
میلگردهای آج ۴۰۰ گرید A3 سایز ۱۶ که کارایی بالایی در تمامی قسمتهای یک سازه دارند، در جدول اشتال وزنی در حدود ۱۹ کیلوگرم در شاخههای ۱۲ متری داشته، که این مقدار وزنی در جدول استاندارد ملی ایران در بازه 18/012 تا 19/908 کیلوگرم قرار دارد.
میلگردهای ۱۲ متری سایز ۱۶ مجموعههای ذوبآهن اصفهان، ظفر بناب، راد همدان، آناهیتا گیلان و ارگ تبریز به ترتیب ۱۹، 17/3، 17/5، ۱۸ و 18/5 کیلوگرم وزن دارند.
همانطورکه مشاهده شد کم بودن وزن میلگرد باتوجه به ثابت بودن چگالی فولاد، میتواند ناشی از کوچک بودن سطح مقطع محصول باشد که خود باعث کم شدن قطر میلگرد و یا کوچک شدن آجهای آن میشود. این مسئله میتواند باعث کاهش مقاومت در برابر فشار و یا کاسته شدن اصطکاک و درگیری میلگرد با بتن شود.
لذا توجه به میزان وزن میلگردها، که ارتباط مستقیمی با کیفیت و استاندارد این محصولات دارد، امری واجب و ضروری است.
استفاده از هر کدام از روشهای ذکر شده در مورد تعیین وزن میلگردها و انطباق آنها با جداول استاندارد، کمک بزرگی برای آشنایی جهت تشخیص میلگردهای تقلبی از اصلی است.
توجه به استاندارد هر کارخانه و جدول وزنی میلگرد تولیدی میتواند از تحمیل ضررهای هنگفت در پروژهها جلوگیری کند.
بهطورکلی میتوان فرمول کارگاهی را سریعترین راه و جدول اشتال و دادههای استاندارد درون آن، به عنوان بهترین معیار جهت تعیین کیفیت میلگردها و یا هر مقطع فلزی دیگر درنظرگرفت.
طبق نظر کارشناسان گرفت:
"در مبحث وزن میلگردها، باید انواع سبک و دارای وزن پایین این مقطع را شناخت. معمولا میلگردها به صورت شاخه ای و براساس وزن به فروش میرسند؛ پس لازم است بدانیم که هر شاخه میلگرد از برندهای مختلف چند کیلوگرم است. بهعنوان مثال هر شاخه میلگرد A2 سایز ۱۰ کارخانه راد همدان، 6/2 کیلوگرم وزن داشته که نزدیک به حد پایینی بازه وزنی استاندارد (6/948) قرار دارد. پس تعیین وزن هر شاخه میلگرد در سایزهای مختلف 10، 12، 14 و… باید براساس استانداردها باشد."
سخن پایانی
باتوجه به سواستفاده دلالها از کم بودن اطلاعات خریداران و تشویق آنها به استفاده از میلگردهای سبک وزن خارج ازحد استاندارد باتوجه به قیمت پایینتر این محصولات، لذا لزوم آگاهی و شناخت کامل از مشخصات میلگردها و مشکلات استفاده از محصولات تقلبی، بسیار مهم بهنظر میرسد.
مجموعه گرفت سعی نمودهاست تا با ارائه اطلاعاتی جامع از محصولات اصلی و با کیفیت کارخانجات معتبر داخلی، مرجعی امن و قابل اعتماد برای علاقمندان در این زمینه باشد.