همه چیز در باره‌ی انواع شناژ

هر سازه از بخش‌های مختلف و متنوعی ساخته شده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، پی یا فونداسیون است. شناژ را می‌توانیم به ‌عنوان یکی از مهم‌ترین قسمت‌های فونداسیون معرفی کنیم که وظیفه مهمی را در استحکام ساختمان بر عهده دارد. شناژ دارای انواع مختلفی است که هر کدام کاربردهای مجزایی داشته و برای سازه‌های گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر با شناژ و موارد استفاده آن آشنا شوید.

شناژ چیست؟

در ابتدا یک مفهوم کلی و اساسی برای شناژ ارائه می‌دهیم. شناژ را در ساده‌ترین حالت می‌توانیم به‌عنوان رابطی بدانیم که پی‌های جدا از هم را به یکدیگر متصل می‌کند. اجزاء به کار برده شده در شناژبندی، وظیفه دارند تا نیروی حاصل از وزن ساختمان را به همه قسمت‌های زمین منتقل کنند. در واقع، شناژبندی یکی از مراحل کرسی چینی است که باید به خوبی اجرا شود. کلمه شناژ فرانسوی بوده و ریشه آن نیز به معنای زنجیر کردن است که با مفهوم آن در ساختمان‌سازی هم‌خوانایی بسیار بالایی دارد.

انواع شناژ

در راستای آشنایی با شناژ ساختمان، لازم است تا با انواع شناژ آشنا شوید و اطلاعات کاملی را درباره آن به دست آورید. امروزه دسته‌بندی‌های مختلفی برای این بخش از فونداسیون در نظر گرفته می‌شود که به شرح زیر هستند:

عمودی

شناژ عمودی را معمولا برای ساخت سازه‌ای عمودی انتخاب کرده و مورد استفاده قرار می‌دهند. این مدل از شناژ به ‌صورتی است که از قسمت پایین به فونداسیون و در قسمت بالا به نوع افقی متصل می‌شود. لازم به ذکر است که این نوع از شناژبندی در همه ساختمان‌ها استفاده نمی‌شود و موارد کاربرد آن معمولا محدود هستند. شناژ عمودی در مستحکم‌سازی ساختمان در برابر زلزله و سایر پیش‌آمدهای طبیعی، تا حد زیادی مؤثر است. بر اساس استانداردهای موجود در رابطه با شناژ عمودی، عرض آن باید بین 20 تا 25 سانتی‌متر باشد. برای ساخت این مدل شناژ توصیه می‌شود از حداقل 4 شاخه میلگرد آجدار ساز 12 استفاده شود. در صورتی که اتصالی با ستون وجود نداشته باشد، می‌توان از 8 شاخه میلگرد هم برای استحکام بالاتر استفاده کرد. برای انتخاب بهترین میلگرد برای شناژ باید نکاتی را در نظر بگیرید که در مقاله مربوطه می‌توانید از این نکات مطلع شوید.

افقی

شناژی که معمولا برای اتصال میان ستون‌های فونداسیون مورد استفاده قرار می‌گیرد، شناژ افقی است. این نوع شناژ برای پخش کردن تمام نیرو و فشار بر روی همه بخش‌های فونداسیون استفاده می‌شود. از این رو می‌توانیم آن را به عنوان یکی از شاخصه‌های ساختمان‌های زلزله بدانیم. اصلی‌ترین مدل استفاده از این شناژ، به شکل ضربدری و یا خرپا است. بر اساس استانداردهای قابل قبول برای ساخت این مدل شناژ باید عرض آن بین 35 تا 60 سانتی‌متر بسته به شرایط موجود باشد. همچنین در بهترین حالت توصیه می‌شود از 6 شاخه میلگرد 10 آجدار استفاده شود.

این مدل شناژ روی کرسی چینی طبقه همکف اجرا شده و برخی مواقع ممکن است در هر طبقه، زیر سقف نیز روی همه دیوارهای ساخته‌شده قرار بگیرد. در صورتی که سازه مورد نظر در شهرها و نواحی زلزله‌خیز قرار دارد، توصیه می‌کنیم حتما از شناژ افقی و عمودی در روند ساخت آن استفاده شود.

مورب

یکی دیگر از مدل‌های شناژ که به عبارتی مکمل شناژ افقی هم محسوب می‌شود، مدل مورب است. به دلیل وجود تحرکات پوسته زمین در مواقع زلزله استفاده از این شناژ ضروری بوده و باعث استحکام بیشتر سازه می‌شود. میلگردگذاری در این مدل، از پشت سازه تا پشت پی زیرین انجام شده و تمام اتصالات به‌ صورت اصولی اجرا می‌شود.

مخفی

کاربرد اصلی این نوع از شناژ در سقف تیرچه و بلوک بوده و برای ساختمان‌هایی با دهانه بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساختمان‌ها معمولا دهانه‌هایی با فاصله‌های 2 متری دارند. طرح اجرای این مدل به صورتی است که از دو میلگرد 16، یکی در قسمت پایین و دیگری در قسمت بالای مقطع استفاده می‌شود که حداقل 10 سانتی‌متر با یکدیگر فاصله دارند.

ساده

شناژ از نظر اتصال به پی نیز دارای دسته‌بندی مخصوصی بوده که یکی از آن‌ها شناژ ساده است. در این حالت شناژ از تراز کف خاک در پی‌های منفرد اجرا می‌شود.

باسکولی

شناژ باسکولی نیز دسته‌بندی دیگری است که برای این مقاطع از نظر اتصال به پی در نظر گرفته می‌شود. این مدل مخالف با شناژ ساده بوده و از تراز بالایی پی به آن متصل می‌شود. لازم است بدانید که هر کدام از این موارد کاربردهای مخصوص به خود را دارند.

شناژبندی چگونه انجام می‌شود؟

حال که در بخش‌های قبلی اطلاعات کامل و جامعی درباره انواع شناژ به دست آوردید، لازم است تا با نحوه اجرای شناژ هم آشنا شوید. همان‌طور که می‌دانید شناژ ساختمان یکی از مراحل مهم در فرایند ساخت سازه است که اهمیت بسیار بالایی دارد و باعث استحکام هرچه بیشتر اسکلت بتنی یا فلزی سازه می‌شود. برای کسب بهترین و مطلوب‌ترین نتیجه از این اقدامات، لازم است تا درباره نحوه اجرای این فرایند اطلاعات بیشتری به دست آورید. چند نمونه از نکات مهمی که در این اقدامات موثر است و باید در نظر داشته باشید به شرح زیر هستند:

• مهم‌ترین نکته در زمان اجرای شناژ، نظارت بر ساخت است که باید توسط یک مهندس ناظر مجرب انجام شود. این مهندس باید تمام مراحل و مصالح استفاده شده را به‌ صورت کامل تائید کند.
• قرار دادن لوله در فرایند شناژ کاملا اشتباه بوده و اصلا استاندارد نیست.
• از دیگر نکات مهمی که باید در نظر داشته باشید، در زمان بتن‌ریزی فونداسیون است. در این موقعیت باید توجه کنید که مواد بتن تمام فضای داخلی میلگردها را به‌ صورت کامل پر کند.
• کمترین فاصله در حالت افقی برای شناژ 4 متر و در نوع عمودی حدود 5 متر باید در نظر گرفته شود.

در چه مواردی از شناژ استفاده نمی‌شود؟

استفاده از شناژ در برخی از سازه‌ها ممنوع است و توصیه نمی‌شود. در واقع باید بگوییم به همان میزانی که استفاده از آن اهمیت دارد، در برخی از مواقع نیز نباید از شناژ استفاده کرد. در این بخش به معرفی مواردی که در ساخت آن‌ها از شناژ استفاده نمی‌شود، می‌پردازیم.

• در مواقعی که فونداسیون به بهترین نحو ممکن داخل زمین متصل شده و توانایی محدود کردن حرکات نسبی پی را داشته باشد، می‌توان از شناژ استفاده نکرد.
• یکی دیگر از مواردی که از شناژ استفاده نمی‌شود، در سازه‌های یک طبقه بوده که دهانه بزرگی دارند. ساختمان‌های صنعتی، آشیانه‌ها و ... از این دست سازه‌ها هستند. لازم به ذکر است که شرط اصلی عدم استفاده از شناژ در این حالت، عمق استقرار پی و مقاومت بالای آن در برابر نیروهای جانبی واردشده است.
• در صورت اجرای پدستال و برقراری فشار بر روی آن‌ها، می‌توان از شناژ استفاده نکرد. در این حالت پدستال باید به‌خوبی اجرا شود و توانایی محدود کردن حرکت نسبی را داشته باشد.

کاربردهای شناژ ساختمان و علت استفاده از آن

از شناژ معمولا در اکثر سازه‌ها برای انتقال یکسان نیروی مربوط به وزن ساختمان استفاده می‌شود. پی‌های به کار برده شده در ساختمان به‌ صورت منفرد هستند و فاصله آن‌ها در حدود 5 متر است. برای چسباندن این فونداسیون و پی به یکدیگر و ایجاد یک ساختار شبکه‌ای مستحکم، به شناژ نیاز است. شناژ می‌تواند نیروی کششی و فشار ایجادشده توسط فونداسیون عمودی را تحمل کند. در این حالت مقاومت فشاری بالاتر رفته و سازه استحکام بیشتری دارد. توجه داشته باشید که عیار بتن مصلح به کار برده شده در شناژبندی هم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

تفاوت شناژ و فونداسیون

در برخی مواقع ممکن است به اشتباه، شناژ کف با فونداسیون و آرماتور بندی به جای یکدیگر به کار گرفته شوند. از این رو در این بخش از محتوا قصد داریم تا تفاوت‌های اصلی و عمده این دو موضوع را مشخص کنیم. شناژ و فونداسیون تفاوت‌های ویژه‌ای با یکدیگر دارند که به معرفی چند نمونه از آن‌ها می‌پردازیم.

تعریف

شناژ یک المان سازه‌ای است که برای اتصال پی‌ها به یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ در حالی که فونداسیون سازه‌ای است که وظیفه انتقال بارهای واردشده از سازه به زمین را دارد.

جنس مصالح

دیگر تفاوت موجود بین این دو مفهوم، جنس مصالح به کار برده شده در آن‌ها است. در شناژ معمولا از بتن مصلح استفاده می‌شود؛ در حالی که فونداسیون از متریال مختلفی مانند بتن، سنگ، خاک و ... ساخته می‌شود.

هزینه نهایی

تفاوت دیگری که باید درباره آن اطلاع داشته باشید، مربوط به بحث هزینه و قیمت نهایی آن‌هاست. اجرای شناژ در اغلب مواقع گران‌تر از فونداسیون است.

وظیفه اصلی

لازم به ذکر است که شناژ کف و فونداسیون از نظر وظیفه نیز با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. اصلی‌ترین وظیفه شناژ اتصال پی‌ها به یکدیگر است؛ در حالی که فونداسیون برای انتقال نیرو از سازه به سمت زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سخن پایانی

امروزه تمامی سازه‌ها از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که در نهایت بتوانند استحکام بالا و کافی داشته باشند. یکی از اصلی‌ترین بخش‌هایی که به صورت کاملا مستقیم با استحکام سازه در ارتباط بوده، شناژ آن است. شناژ سازه بسته به کاربرد و شرایط ساختمان، انواع مختلفی دارد که در این مقاله آن‌ها را مورد بررسی قرار دادیم. در قسمت‌های قبلی به صورت کامل به معرفی شناژ و انواع آن و همچنین کاربردها و موارد منع استفاده از آن پرداختیم تا شما اطلاعات کامل و جامعی درباره آن داشته باشید.