تحلیل بازار آهن آلات و فولاد در آذر 1402

همانند ماه مهر و آبان، آخرین ماه پاییز 1402 نیز برای صنعت فولاد، ماهی توأم با رکود بود؛ اما رکودی پررنگ‌تر از دو ماه قبل. به ویژه در ابتدای هفته دوم، وضعیت به نحوی بود که بسیاری از کارخانه‌ها به مدت دو روز قیمت محصولات خود را اعلام نکردند. افزایش بهای معامله شمش فولادی و خروج میلگرد آجدار از حالت ثبات و افت قیمت و ایجاد روند افزایشی در نرخ این محصول، دیگر رخدادهای شاخص بازار فولاد طی آذر ماه است. طبق معمول نیز با افزایش قیمت این محصول، تقاضا برای خرید آن بالا رفت و بازار حدأقل در این جنبه تحرکی به خود گرفت؛ البته این تحرک در نیمه دوم ماه و موقتی بود. زیرا مشکلات سیاسی و کمبود و حتی نبود نقدینگی، رونق بازار آهن را از پایه خدشه دار کرده است.

وضعیت بازار آهن در هفته اول آذر ماه 1402

از زمان آتش بس موقت اسرائیل و حماس که از روز جمعه سوم آذر آغاز شد، هفته افزایشی بازار فولاد هم آغاز شد. یعنی از روز شنبه چهارم آذر، قیمت میلگرد آجدار پس از بیش از یک ماه ثبات و افت، مجدداً افزایشی شد. موعد نمایشگاه متافو نیز همزمان با این رخدادها بود؛ یعنی جمعه سوم آذر. گزارش‌ها حاکی از آن است که طی سه روز ابتدایی برگزاری نمایشگاه، بازار داخلی ایران عملاً نیمه تعطیل بود. نقش پررنگ غرفه‌های کشور چین و در مقابل، غیبت برخی مدیران داخلی در این نمایشگاه معنادار بود! در اولین دوشنبه آذر ماه بر اساس این شایعه که عوارض صادراتی مواد معدنی برگشته است بازار به کما رفت؛ اما چند روز بعد مشخص شد که این صحبت شایعه بود!

نوسانات قیمت شمش در هفته دوم آذر

در دومین شنبه آذر 1402، قیمت پایه آهن اسفنجی، زیر 11000 تومان اعلام شد. این وضعیت انتظار کاهش قیمت شمش را در پی داشت. اما قیمت این کالا در هفته‌های قبل، به کف خود رسیده بود و بیشتر تولیدکنندگان میلگرد و شمش سهم عمده عرضه‌ها را سلف قرار دادند. دلیل آن نیز مشکل نقدینگی و نبود موجودی بود. انتظار کاهش قیمت شمش برآورده نشد و طی هفته دوم آذر و زمان تعطیلی‌های ناشی از آلودگی هوا، شمش فولاد افزایش قیمت به خود گرفت.

در مقابل این شرایط در ایران، در بازار چین نیز سنگ آهن خلوص 62 درصد روند صعودی به خود گرفت. قیمت این محصول طی هفته دوم آذر به اوج خود در هفده ماه اخیر رسید؛ چیزی حدود 137 دلار به ازای هر تن سی اف آر چین. در بازار واردات قراضه ترکیه نیز قیمت‌ها صعودی بود. دلیل این افزایش قیمت، محدودیت عرضه و افزایش نرخ کرایه حمل (به دلیل تاخیر ها در کانال پاناما) گزارش شده است. علاوه بر سنگ آهن، وضعیت میلگرد و ورق گرم نیز در بازارهای مذکور افزایشی بود و این محصولات پرکاربرد نیز دچار افزایش قیمت شدند. در ورای این افزایش قیمت‌ها دو عامل نهفته است

1. قیمت‌ها در سپتامبر به کف خود رسید 
2. در بسیاری از کشورها، به ویژه چین، ماه دسامبر زمان ذخیره سازی برای ژانویه و فوریه سال بعد است.

بررسی بازار آهن در هفته سوم آذر ماه

روند صعودی قیمت میلگرد که از ابتدای آذر شروع شده بود، با آلودگی هوا در هفته دوم و تعطیلی بازار، موقتاً متوقف شد. اما در همین زمان، استقبال خرید نسبت به هفته‌های قبل بهتر شد. بررسی معاملات زنجیره فولاد در تالار صنعتی و معدنی بورس‌کالا نیز نشان از افزایش قیمت‌ها طی اول تا 23 آذر ماه دارد. افزایش بهای معامله شمش فولاد در معاملات بازار فیزیکی بورس‌کالا، رشد نرخ پایه مقاطع طویل فولادی را همراه داشته است. این افزایش قیمت، سرانجام در هفته سوم آذر منجر به افزایش تقاضا برای خرید میلگرد شد. میانگین قیمت میلگرد فولادی از رینگ صنعتی بازار فیزیکی بورس‌کالا ظرف روز چهارشنبه ۲۲ آذرماه به 21257 تومان رسید. در این روز، میلگرد در بازار آزاد 24200 تومان معامله شد و با همین قیمت نیز مشتری داشت.

جهش تقاضای آهن اسفنجی در هفته چهارم آذر 1402

افزایش قیمت آهن ‌‌‌اسفنجی در هفته چهارم، محرک تقاضا در رینگ شمش فولاد شد. تقاضا برای این محصول به 338955 تن رسید و در نهایت ۲۰۶‌ هزار تن شمش فولاد معامله شد. این درحالیست که تا چند هفته قبل، نسبت حجم فروش به حجم عرضه در رینگ فیزیکی بورس‌کالا کمتر از ۵۰‌% بود.

افزایش قیمت میلگرد آجدار در آذر ماه

قیمت میلگرد آجدار پس از دو تا سه ماه ثبات و افت (در برخی سایزها) سرانجام در آذر ماه سیر صعودی به خود گرفت. این افزایش قیمت از همان روز اول کاری آذر ماه آغاز شد. در هفتۀ دوم آذر، علاوه بر ایران، قیمت میلگرد صادراتی چین و ترکیه و همچنین میلگرد وارداتی در جنوب شرق آسیا، افزایشی بوده است. این محصول در بازار داخلی اروپا و آمریکا نیز با افزایش قیمت همراه بوده است.

بررسی نمودارهای قیمت آرماتورهای آجدار نشان می‌دهد که تمامی کارخانه‌ها اعم از ذوب آهن اصفهان، آریان فولاد، هیربد، میانه، نیشابور، ابهر، فایکو و سایر تولید کنندگان، قیمت این محصول را افزایش داده‌اند. به عنوان مثال، میلگرد آجدار امیر کبیر، استاندارد A3 از 20276 تومان در اولین روز ماه، به 21285 تومان رسید؛ حدود 1000 تومان افزایش قیمت. قیمت میلگرد آجدار 12 امیر کبیر، استاندارد A3 نیز که در ابتدای ماه 19909 تومان اعلام شده بود، در پایان ماه 21147 تومان قیمت گذاری شد و 1238 تومان افزایش یافت. برند نیشابور از دیگر برندهای مطرح، نرخ فروش آرماتور 18 استاندارد A3 خود را طی یک ماه، از 21010 تومان به 21835 تومان افزایش داد. به این ترتیب این محصول نیز 825 تومان افزایش قیمت به خود گرفت. پرشین فولاد، پردیس، ابر کوه، کاشان و قائم نیز دیگر برندهایی هستند که قیمت آرماتورهای آجدار خود را بالا برند.

به‌طورکلی، بررسی‌ها حاکی از آن است که محدودۀ افزایش قیمت آرماتورهای آجدار طی آذر ماه، در بازۀ 600 تومان تا 1651 تومان بوده است. بیشترین افزایش قیمت را کارخانۀ ذوب آهن اصفهان اعمال کرده است (1651 تومان).

ثبات قیمت ورق سیاه در آذر 1402

قیمت ورق سیاه نیمۀ اول آذر ماه تقریباً با ثبات بود و به دور از نوسانات افزایشی چشمگیری نداشت. اما طی هفته دوم آذر، قیمت کلی آن حدود 400 تومان بالا رفت؛ یعنی از 362000 ریال در 11 آذر، به 366000 در 15 آذر رسید. عده‌ای این سیر افزایشی را به آلودگی هوا نسبت دادند! زیرا طی هفته دوم آذر، آلودگی هوا و تعطیلی، عرضه کارخانه‌ها را محدود کرد و این کاهش عرضه، سبب بالا رفتن قیمت‌ها شد. اکثر برندها با افزایش قیمت همراه بودند، اما در این میان، برخی نیز ثابت ماندند. معدودی از برندها نیز برای برخی از ضخامت‌های کم مصرف ورق سیاه، افزایش قیمت لحاظ نکردند. به عنوان مثال، ورق سیاه فابریک 60 میل اکسین اهواز، ابعاد 6000*2000 از 32248 تومان، به 31514 تومان افت داشت.

نوسان قیمت شیت ورق سیاه 12 میل، ابعاد 6000*1200، برند قطعات، طی آذر ماه 918 تومان (افزایشی) بود. این محصول در ابتدای ماه 26881 تومان و در انتهای ماه 27799 تومان به فروش رسید. به طور کلی، ضخامت‌های پر مصرف ورق سیاه مثل ضخامت‌های 2 میل تا 10 میل، دچار افزایش قیمت شدند. 

تنها سایزهای ورق سیاه که کل آذر ماه را با ثبات قیمت به پایان رساند، سایزهای 50 ،70 و 80 میل اکسین اهواز  و همچنین سایز 20 میل نورد اصفهان است. قیمت ورق 50 میل در ابعاد 12000*2000، 29634 تومان و در ابعاد 6000*2000، 28716 تومان اعلام شد و نوسانی نداشت. ورق 70 میل اکسین اهواز (ابعاد 6000*2000) نیز کل ماه را در کانال 30597 تومان سپری کرد.

افزایش قیمت تیرآهن در روزهای گذشته

طی هفته دوم آذر ماه، قیمت تیرآهن روندی رو بالا به خود گرفت. نوسان قیمت تیرآهن 14 کرمانشاه، در بخش شاخه فروشی) از ابتدا تا پایان ماه 35780 تومان ثبت شده است؛ قیمت این محصول از 2854129 تومان به 2889909 تومان رسید. سایر تولید کنندگان نیز در سایزهای مختلف تیرآهن خود، عمدتاً افزایش قیمت لحاظ کردند. در این میان می‌توان به افزایش قیمت 679,817 تومانی برند ذوب آهن اشاره کرد که برای تیرآهن 18 خود لحاظ کرده است! همچنین افزایش قیمت 91,743 تومانی که کارخانۀ یزد در مورد تیرآهن 20 خود اعمال کرد.

نگاهی بر آیندۀ بازار فولاد در روزهای آینده

مشکلات سیاسی - اقتصادی حاکم بر جامعه و خبرهای مربوط به این مشکلات که هم اکنون و همچنین در ماه‌های اخیر بیش از پیش به گوش می‌رسد، فضای کسب و کارها را ضعیف کرده است. گردش پول در همه اصناف کاهش یافته و حتی بازار ساخت مسکن که از مهم‌ترین صنایع وابسته به بازار آهن است در خواب عمیقی فرو رفته است. کسری بودجه، کسری تجاری و افزایش فشارها برای مالیات‌ستانی، تشدید رکود را در پی خواهد داشت. در ادامه به برخی مشکلات موجود و تأثیرگذار بر آیندۀ نزدیک بازار فولاد کشور پرداخته شده است.

رضا وکیلی معاون فروش و بازاریابی فولاد خوزستان در یک نشست تخصصی که در روزهای پایانی آذر برگزار شد، در زمینه قیمت‌‌‌سازی عنوان کرد: فرمول‌‌‌هایی برای قیمت‌‌‌سازی در نظر گرفته شده که تلاش بر کنترل قیمت‌ها دارد که به نظر ناعادلانه است! زیرا اگر تورم در کشور را در نظر بگیریم، تورم نقطه به نقطه فولاد صفر است، برای نمونه قیمت شمش فولادی فروردین با آذر ماه تفاوتی نکرده که بخشی از این ثبات قیمت‌ها به‌‌‌دلیل تلاش‌‌‌های بورس‌کالا و دولت بوده، در حالی که از آن سو فولادسازان با افزایش قیمت نهاده‌‌‌های انرژی مواجه هستند. از این رو کارخانه‌‌‌های فولادی تحت فشار قرار دارند. او ابراز کرد فولاد خوزستان کماکان تلاش می‌کند تا فولاد میانی کشور و بازار داخلی را تامین کند.

رضا وکیلی در ادمه گفته است: هدف‌‌‌گذاری سال ۱۴۰۴ بر اساس پیش‌‌‌فرض‌‌‌هایی تعریف شده که در حال حاضر به لحاظ زیرساختی عقب‌‌‌ماندگی‌‌‌هایی دارد. رشد اقتصادی و مصرف سرانه این برنامه تعریف نشده که هم ‌‌‌اکنون با مازاد عرضه روبه‌‌‌رو شده‌‌‌ایم. در حال حاضر، میزان تولید فولاد کشور به ۳۳ میلیون تن رسیده است. از این میزان حدود ۱۳ میلیون تن اسلب و حدود ۲۰ میلیون تن آن بیلت و بلوم است. در حوزه بیلت و بلوم مصرف کشور بین ۸ تا ۱۰ میلیون تن می باشد. مازاد تولید می تواند صادر شود. اما دولت چتر حمایتی خود را از فولادسازان برداشته و علاوه بر مالیات، عوارض صادراتی نیز دریافت می‌کند! عوارض صادراتی به نوعی تنبیه صادراتی به‌‌‌شمار می‌رود و می‌تواند صنعت فولاد را فلج کند.

وضعیت کارخانه‌ها و تاثیر آن بر بازار آهن

برخی کارخانه‌ها برای فرار از وضعیت فعلی شرایط جدیدی ایجاد کرده‌اند؛ شرایطی مثل پاداش و جریمه برای گندله یا انبارداری کالا! اما این شرایط نمی‌تواند مشکل عقب‌نشینی تقاضا را حل کند. بازار باید به اطمینان برسد و برای این کار زیاد زمان وجود ندارد. ماه‌ها است که کارخانه‌ها خالی فروشی می‌کنند؛ ظاهراً کفگیر به ته دیگ خورده است! این روند یک هشدار است. دولت به ظاهر می‌گوید در صدد کاهش تورم است. ولی نزدیک شدن تورم به نرخ بهره نشانه رکود است و اگر دولت گره را باز نکند باید انتظار بحران اقتصادی را داشت. تجربه سال‌های گذشته این مهم را به اثبات رسانده است که با آغاز فصل زمستان و پیش‌بینی سرد شدن هوا از هفته آینده میزان تولید در بخش فولاد کاهش یابد.

با توجه به روند صادرات کنسانتره آهن، سنگ آهن و مهم‌تر از همه گندله، احتمال کاهش قیمت ضعیف است. کمبود آهن اسفنجی که بازیگر اصلی تا اواسط اسفند ماه است، باعث عدم تعادل در بازار داخلی شده است. کارخانه‌های بزرگ یا خودشان تولید کننده آهن اسفنجی هستند و یا اینکه از سهمیه آهن اسفنجی برخوردارند. اما در هر حال، به علت مشکل گاز که از هفته قبل شروع شده آن‌ها درگیر هستند. کارخانه‌های کوچک نیز که وابسته به آهن اسفنجی هستند تولیدشان را کاهش می‌دهند و به ضایعات رو می‌آورند؛ همین امر سبب افزایش قیمت ضایعات خواهد شد.

حرف آخر از زبان کارشناسان گرفت

در کل، بازار داخلی فولاد در شرایط فعلی، در رکودی سنگین به سر می‌‌‌برد. رکودی که از یک سو حاصل سیاست‌‌‌های دستوری ناشی از قیمت‌گذاری محصولات زنجیره فولاد است و از سوی دیگر، ناشی از شرایط ناپایدار سیاسی و اقتصادی جهانی. قیمت‌های جهانی زنجیره فولاد در آخرین ماه میلادی 2023 افزایشی است. این فرصت خوبی برای کشور است تا به واسطۀ غنی بودن منابع و معادن مرتبط با فولاد، محصولات نهایی خود را روانه بازارهای جهانی کنند. اما همۀ این‌ها به برنامه‌ریزی‌های منظم و مهندسی‌شده نیاز دارد. متأسفانه سیاست‌‌‌های غلط به‌کار گرفته‌شده برای این بخش موجب شده است تا فعالان و صنعتگران بخش فولاد در رقابت‌‌‌های بین‌المللی نیز از رقبای خود جا بمانند. طوری‌که در بازارهای صادراتی، فولاد ایرانی نمی‌‌‌تواند نقش پررنگی همچون گذشته ایفا کند.

فعالان بخش فولاد با معضلی به نام کمبود نقدینگی مواجه هستند. از این رو، محصولات مورد نظرشان را از تالار فیزیکی خریداری می‌کنند و در بازار می‌‌‌فروشند! همین کار موجب آشفتگی بازار و نحوه قیمت‌گذاری‌ها شده است. پیش‌بینی می‌شود با ادامه این روند ارگان‌‌‌های نظارتی و بازارسازها وارد عمل شوند و مجددا سهمیه‌‌‌بندی را در بخش فولاد اجرا کنند! این کار بازار را مجدداً به ورطۀ رکود و سکون خواهد کشاند.