انواع وال پست و کاربرد آن در ساختمان سازی

یکی از مهم‌ترین وظایف هر مهندس سازه، اطمینان از استحکام سازه و تأمین ایمنی ساختمان در صورت بروز حوادثی مانند زلزله است. این امر به‌خصوص پس از زلزله‌های پر تلفاتی مانند زلزله بم و کرمانشاه، در کشور زلزله‌خیز ایران اهمیت بالاتری پیدا کرده است. یکی از بهترین روش‌های افزایش استحکام ساختمان، افزایش استحکام دیوارها از طریق انتقال تنش‌ها به اسکلت است که به‌واسطه وال پست  انجام می‌گیرد. در ادامه می‌توانید با کاربرد و نحوه اجرای وال پست بیشتر آشنا شوید.

وال پست چیست؟

وال پست (wall post) یا وادار به معنای نگه‌دارنده دیوار است و به نوعی پروفیل گفته می‌شود که برای افزایش استحکام دیوار در ساختمان‌ها به کار می‌رود. به‌طورکلی المان‌هایی که در یک ساختمان استفاده می‌شوند، به دو دسته سازه‌ای و غیر سازه‌ای تقسیم می‌شوند. وال پست ازجمله المان‌های غیر سازه‌ای است که دیوارها را به قاب‌های ساختمانی متصل کرده و بارهای جانبی ناشی از زلزله و بادهای شدید را به اسکلت منتقل می‌کند. به‌این‌ترتیب، از ایجاد ترک در دیوارها یا تخریب آن‌ها جلوگیری می‌شود.

وال پست چه مشخصاتی دارد؟

وال پست‌ها پس از قرار گرفتن در سازه امکان تعویض ندارند؛ بنابراین، باید به‌گونه‌ای ساخته شوند که بیشترین مقاومت را در برابر نیروهای وارده ایجاد کنند و به‌مرورزمان دچار پوسیدگی و خوردگی نشوند. ازاین‌رو، وال پست‌ها عمدتاً از جنس ورق فولادی یا ورق گالوانیزه تولید می‌شوند؛ اما در اجرای آن‌ها می‌توان از مقاطع دیگری مانند نبشی، قوطی و ناودانی نیز بهره گرفت. با توجه به مناسب بودن قیمت نبشی و ناودانی، این مقطع گزینه اقتصادی‌تری برای استفاده در وادار است. بسته به نوع و کاربرد wall post، ابعاد و ضخامت آن متفاوت خواهد بود. ضخامت این نوع پروفیل بین 1 الی 2 میلی‌متر است.

وادارها شبیه به ستون و تیر اجرا می‌شوند و با قرارگیری در دهانه بالا یا انتهای فریم‌ها به افزایش استحکام دیوار و جلوگیری از ترک‌خوردگی یا تخریب دیوارها کمک می‌کنند. معمولاً برای اجرای وال پست به میلگرد نیاز است. به‌منظور افزایش استحکام و مقاومت سازه و بهبود عملکرد وال پست از میلگردهای آجدار سایز 10 و 14 در اجرای وادارها استفاده می‌شود.

 انواع وال پست و محل استفاده از آن

وال پست‌ها را می‌توان به دو دسته کلی افقی و قائم تقسیم کرد. وادارهای قائم، دیوارها را با اسکلت فلزی سازه متصل کرده و موجب تقویت دیوارها و استحکام بیشتر آن‌ها در برابر نیروهای جانبی می‌شود. وال پست قائم برای اتصال طبقه زیرین به طبقه بالایی در ساختمان‌هایی که دهانه سازه بسیار بزرگ است، استفاده می‌شود. همچنین اگر مهندس سازه تشخیص دهد که ممکن است بارهای خمشی بر دیگر انواع بارهای وارده بر دیوار غلبه کند، لازم است در ساختمان از وال پست قائم یا همان عمودی برای ایجاد اتصال میان طبقات استفاده شود.

علت استفاده از وال پست چیست؟

دیوار یکی از اجزای بسیار مهم در شکل‌گیری و استحکام ساختمان‌ها است. مهندسان و کارشناسان صاحب‌نظر بر این عقیده‌اند که وجود وال پست یا وادار تا حد زیادی می‌تواند به استحکام دیوار، نمای ساختمان و تأسیسات آن کمک کند و مانع از بروز ترک، ریزش دیوارها و ایجاد خسارت‌های جانی و مالی شود. اهمیت این المان غیر سازه‌ای تا پیش از زلزله سرپل ذهاب در کرمانشاه بر بسیاری از مهندسان پوشیده بود؛ اما امروز شاهد ایجاد الزامات اجرای وادار بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌های ناظر بر صنعت ساخت‌وساز هستیم.

کاربرد وال پست

از وادار یا همان وال پست معمولاً در ساختمان‌ها و انواع سازه بتنی و فولادی استفاده می‌شود. این نوع المان غیر سازه‌ای در اصل به‌منظور مقاوم‌سازی دیوارها در برابر زلزله استفاده می‌شود؛ اما می‌توان وظایف و کاربردهای دیگری را نیز به آن نسبت دارد. وال پست‌ها در نگهداری درب، پنجره‌ها، نمای بیرونی، تأسیسات، عایق ساختمان و پرداخت داخلی آن نیز عملکرد بسیار مطلوبی دارند. به‌این‌ترتیب، در هنگام زلزله می‌توانند از فروریختن آن‌ها جلوگیری کنند.

نحوه اجرای وال پست چگونه است؟

مهم‌ترین فاکتور تعیین‌کننده استحکام و عملکرد صحیح وال پست، اجرای صحیح آن است. وال پست را می‌توان به روش‌های زیر اجرا کرد:

اجرای وال پست در سازه بتنی

وال پست اگر برای سازه‌های بتنی اجرا شود، باید امکان دیوارچینی بین دو وال را مهیا کند. درصورتی‌که درون این دیوار پنجره نیز قرار می‌گیرد، برای چهارچوب پنجره نیز باید اجرای وادار انجام شود. با توجه به اینکه دیوار در قسمت نزدیک به تیغه باید وزن بیشتری را تحمل کند، آجرچینی در این بخش باید با وزن بالا و با استفاده از ملات مرغوب باشد.

وال پست در دیوار

در اجرای وال پست در دیوار لازم است از پروفیل ضدزنگ و مقاوم استفاده شود. به همین دلیل، معمولاً مهندسان از پروفیل‌های دارای پوشش گالوانیزه بهره می‌گیرند. برای جلوگیری از بروز ترک در اثر تنش‌های وارده بر دیوار، لازم است از رابیتس یا توری مرغی در مرحله نازک‌کاری استفاده شود. همچنین بهتر است وادارها با استفاده از سیم گالوانیزه محکم شوند.

اجرای وال پست در اسکلت فلزی

در اسکلت‌های فلزی از وال پست‌های فلزی استفاده می‌شود. در اجرای این نوع وادار لازم است از برخی اشتباهات پیشگیری شود. برای مثال، در اجرای وادار برخی ساختمان‌ها به اشتباه از میلگرد به‌جای نبشی در کلاف‌های افقی استفاده می‌شود. همچنین لازم است به نبشی کشی صحیح به شکل افقی در حین اجرای وال پسن اسکلت فلزی توجه ویژه شود.

اجرا وال پست در بلوک‌های سبک

برای اجرای وادارها در بلوک سبک ابتدا محل نصب آن را در نقشه مشخص می‌کنیم و بعد از متصل کردن ورق‌های اتصال به سقف و کف، آن‌ها را به وال پست‌ها جوش می‌دهیم. به‌این‌ترتیب، می‌توان بلوک را ازیک‌طرف به‌صورت کامل اجرا کرده و بخش وال پست را در طرف دیگر از داخل بلوک ایجاد کرد.

اجرای وال پست سوله

اجرای وادار در سوله‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. وادارها در سوله می‌توانند دهانه را کوچک کرده و به‌عنوان ستون، در تحمل وزن و بارهای جانبی به سازه کمک کنند. به همین دلیل، معمولاً از پروفیل‌های سنگین در این نوع وال پست استفاده می‌شود.

اجرای وال پست دیوار هبلکس

وادار دیوارهای هبلکس بسیار آسان و با سرعت بالا قابل‌اجرا است. این نوع دیوارها عمدتاً برای ساخت پارتیشن و دیوارهای داخلی ساختمان استفاده می‌شود. برای اجرای این نوع وال پست، معمولاً از بست‌های ارتجاعی و قطعه بست رادیکالی به‌جای نبشی‌های منقطع استفاده می‌شود. برای اتصال این بست‌ها به ستون‌های بتنی از پیچ و رول‌پلاک استفاده می‌شود. اتصال بست‌ها به سازه‌های فلزی تنها با جوش امکان‌پذیر است.

اجرای وال پست دیوارهای خارجی

دیوار خارجی به دیوارهایی گفته می‌شود که بین ستون‌ها یا بین ستون و دیوار قرار دارد. لازم به ذکر است که در هنگام اجرای وال پست دیوارهای خارجی لازم است بر روی سطح وادار از پشم سنگ ضد رطوبت به‌منظور عایق‌بندی استفاده شود. بر روی عایق‌کاری نیز از یک لایه رابیتس جهت جلوگیری از بروز ترک‌خوردگی در نازک‌کاری بهره می‌گیرند.

هزینه اجرای وال پست

هزینه وال پست تا حد زیادی به نوع آن مرتبط است و در وهله دوم به وزن فولاد به‌کاررفته در کار بستگی دارد. برای مثال، در صورت وال پست مش می‌توان هزینه‌های اجرا را بین 40 تا 60 درصد کاهش داد. این روش اجرا علاوه بر هزینه اجرای پایین‌تر، استحکام بسیار بالایی نیز به سازه می‌بخشد. وزن پروفیل و قیمت پروفیل، ناودانی و نبشی نیز از دیگر فاکتورهایی هستند که می‌تواند هزینه اجرای نگه‌دارنده دیوار را تعیین کنند. به‌این‌ترتیب، تحلیل و پیش‌بینی قیمت این محصولات فولادی در بازار می‌تواند به کاهش هزینه‌های پروژه عمرانی و ساختمانی شما کمک چشمگیری کند.

اشتباهات مشکل‌ساز رایج در اجرای وال پست

ازجمله رایج‌ترین اشتباهات در هنگام اجرای وادار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خودداری از اجرای پشت‌به‌پشت نبشی‌های افقی و عمودی
• استفاده از میلگرد به‌جای نبشی در اجرای کلاف‌های افقی با هدف کاهش هزینه‌های پروژه

قوانین ملی ساختمان در استفاده از وال پست در ساختمان

طبق قوانین ناظر بر ساختمان‌سازی، اجرای وال پست و مقاوم‌سازی دیوارها جزو الزامات است. بنابراین، درصورتی‌که ساختمان فاقد وال پست بر اثر حوادثی مانند زلزله دچار خسارت یا ریزش شود، ناظر ساختمان مورد مواخذه قرار می‌گیرد و جبران خسارت‌های وارده بر عهده وی خواهد بود. بر اساس آیین‌نامه 2800 وال پست، اجرای وادار برای دیوارهایی با دهانه بیش از 4 متر الزامی است. همچنین برای دیوارهای دارای 3.5 متر ارتفاع از تراز کف باید از وادار افقی استفاده شود.

در آیین‌نامه‌ها همچنین به نحوه استاندارد اجرای وادار نیز اشاره شده است. طبق قوانین، در مرحله پیش از بتن‌ریزی، اجرای بیس پلیت زیر ورود تیر بتنی در محل نصب وال پست جزو الزامات به شمار می‌آید. اگر از سیستم وال مش به شکل سرتاسری استفاده شود، برای اجرای وادار باید از مش فایبرگلاس با گرماژ 100g/mm استفاده شود. همچنین در آیین‌نامه اشاره شده است که درصورتی‌که در نازک‌کاری دیوار از گچ استفاده شده باشد، امکان بهره‌گیری از توری فایبرگلاس معمولی (E-glass) وجود دارد.