تفاوت لوله گاز خانگی روکار، توکار و API

گاز شهری برای انتقال یافتن از پالایشگاه‌ها به خانه‌ها، باید یک مسیر بسیار طولانی را طی کند. برای جابجایی این حجم گاز شهری، از انواع لوله گاز با تحمل فشار بالا استفاده می‌شود. لوله‌های گاز شهری را می‌توان با توجه به جنس، روش تولید، استانداردهای به‌کاررفته در فرایند تولید، نحوه اجرا و... تقسیم‌بندی کرد. یکی از رایج‌ترین و مهم‌ترین روش‌های طبقه‌بندی لوله‌های گاز، روکار یا توکار بودن آن‌ها است. لوله‌ها بسته به اینکه روکار هستند یا توکار، ویژگی‌های متفاوتی دارند. در ادامه ضمن معرفی لوله‌های گاز API، تفاوت لوله‌های گاز روکار و توکار را موردبررسی قرار می‌دهیم.

انواع لوله‌های گاز خانگی

طبقه‌بندی لوله‌های گاز از لحاظ ساخت و نحوه اجرا اهمیت بالایی دارد. لوله‌های گاز ازنظر نحوه اجرا به دو نوع توکار و روکار تقسیم می‌شوند و با توجه به فرایند ساخت، در دودسته لوله مانیسمان و API قرار می‌گیرند. این لوله‌ها باید بتوانند فشار و حجم زیاد گاز انتقال‌یافته را تحمل کنند و دچار آسیب، خوردگی، زنگ‌زدگی و... نشوند. بنابراین، در ساخت تمام لوله‌های گاز از استانداردهای جهانی و ملی بهره می‌گیرند. بسته به استاندارد به‌کاررفته در فرایند تولید لوله‌های گاز، جنس و ویژگی‌های ساختاری آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد.

لوله گاز روکار چیست؟

لوله‌های گاز بسته به اینکه درون مصالح ساختمانی یا کانال‌ها اجرا شده‌اند یا خارج از دیوارها، به دودسته روکار و توکار تقسیم می‌شوند. لوله‌های گاز روکار همواره بیرون از دیوارها و مصالح اجرا می‌شوند و قابل‌مشاهده هستند. این امر در آپارتمان‌ها و بخش‌های داخلی ساختمان جلوه بصری مطلوبی ندارد و زیبایی دکوراسیون داخلی خانه را از بین می‌برد. بااین‌حال، استفاده از لوله‌های روکار می‌تواند مزیت‌هایی نیز داشته باشد. برای مثال، برای سرویس، نگهداری و تعمیرات در صورت بروز هرگونه مشکل در لوله‌کشی، نیازی به تخریب سازه نیست. این امر می‌تواند هزینه‌های نگهداری و سرویس را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. ملاحظاتی که در اجرای لوله روکار برای ایجاد امنیت و جلوگیری از خسارت باید در نظر داشته باشید، شامل موارد زیر هستند:

• از اجرای لوله گاز خانگی در سقف کاذب خودداری کنید.
• لوله‌ها باید حداقل 10 سانتی‌متر از هرگونه کلید و پریز برق فاصله داشته باشند.
• لوله‌های توکار باید در برابر رطوبت، زنگ‌زدگی و خوردگی مقاومت بالایی داشته باشند.
• با توجه به اینکه آسیب‌پذیری لوله‌های روکار بیشتر از انواع توکار است، عایق‌کاری آن‌ها الزامی است.
• لوله‌های گاز باید حداقل 5 سانتی‌متر از هرگونه لوله‌های تأسیساتی مانند لوله‌های آب و فاضلاب فاصله داشته باشند.

همچنین نرخ لوله‌های توکار و روکار با یک تفاوت‌های زیادی دارد؛ از این‌رو قیمت لوله گاز خانگی در انواع مختلف، قیمت‌هایی متفاوت دارد.

لوله گاز توکار چیست؟

لوله گاز توکار به انواعی از لوله گفته می‌شود که درون دیوار، زمین یا کانال‌ها اجرا می‌شوند و حامل گاز شهری با فشار بالا و حجم زیاد هستند. لوله‌های توکار از دید افراد پنهان هستند و به‌خوبی می‌توانند زیبایی فضای داخلی را حفظ کنند. بااین‌حال، در صورت بروز هرگونه مشکل یا نیاز به سرویس و بازبینی، دسترسی به لوله‌های گاز توکار سخت و هزینه‌بر است. زیرا برای بازبینی و سرویس لوله‌های توکار، تخریب بخشی از بنا و ساختمان الزامی است.

از لوله‌های توکار معمولاً برای مسیرهای طولانی استفاده می‌شود. بنابراین، قاعدتاً این لوله‌ها ممکن است در شرایط نامساعد مختلفی ازلحاظ دما، میزان رطوبت و احتمال ضربه خوردن قرار می‌گیرند. بنابراین، اجرای لوله‌های توکار قواعد خاصی دارد که رعایت هر یک از آن‌ها برای ایجاد امنیت سازه و جلوگیری از خسارت الزامی است. این قواعد شامل موارد زیر هستند:

•  لوله‌های توکار نباید از کانال‌هایی عبور داده شوند که شامل مصالح ساختمانی خورنده مانند آهک و گچ هستند.
• لوله‌های گاز توکار باید حداقل 10 سانتی‌متر از هرگونه لوله تأسیسات مانند آب و فاضلاب و همچنین کابل‌های برق فاصله داشته باشند.
• لوله‌های توکار باید به‌قدری مقاوم و باکیفیت باشند که وزن مصالح و فشارهای وارده بر سطوح کار را تحمل کنند.
•  در صورت اجرای لوله در کف (حیاط، پارکینگ و...) برای ایجاد عایق و ضربه‌گیر، کانال لوله گاز باید با استفاده از ماسه خشک پر شود.

تفاوت‌های اصلی لوله‌های توکار و روکار

در یک مقایسه کلی، لوله‌های توکار و روکار در چند مورد با یکدیگر متفاوت هستند که عبارتند از:

• نحوه اجرا

مهم‌ترین و اصلی‌ترین تفاوت میان لوله‌های گاز روکار و توکار، نحوه اجرای آن‌ها است. اینکه کدام روش نصب لوله را انتخاب کنید، کاملاً به شرایط محیطی بستگی دارد. برای مثال، در ساختمان‌هایی که در دست ساخت هستند می‌توان از لوله‌های توکار استفاده شود؛ اما بهره‌گیری از آن‌ها در بناهای در دست تعمیر ممکن نیست.

• جنس لوله

لوله‌های توکار را تنها می‌توان از نوع مانیسمان یا API انتخاب کرد؛ اما استفاده از لوله‌های درزدار به‌عنوان لوله روکار انتخاب مقرون‌به‌صرفه تری است.

• سرویس و نگهداری

سرویس و تعمیرات لوله‌های روکار به دلیل دسترسی آسان به آن‌ها، راحت‌تر است و برخلاف لوله‌های توکار نیازی به تخریب بنا ندارد.

• میزان مقاومت در برابر عوامل مخرب

لوله‌های روکار بیشتر از انواع توکار در معرض رطوبت، ضربه و دمای بالا قرار می‌گیرند. بنابراین، باید مقاومت بیشتری در برابر خوردگی، زنگ‌زدگی و... داشته باشند.

• فشار و حجم گاز انتقال‌یافته توسط لوله‌ها

حجم و فشار گاز شهری که از درون لوله‌های توکار عبور می‌کند، به‌مراتب بیشتر از گازی است که از لوله‌های روکار عبور می‌کند. این گاز باید مسافت بیشتری را طی کند؛ بنابراین، فشار بالاتری خواهد داشت.

لوله API چیست؟ چه تفاوتی با لوله گاز مانیسمان دارد؟

لوله‌های گاز با توجه به ساخت خود در یکی از دودسته لوله مانیسمان و API قرار می‌گیرند. لوله‌های گاز API طبق استاندارد انستیتو نفت آمریکا (API) تولید می‌شود. در ساخت لوله‌های API از آلیاژهای متعدد فولاد کربن منگنز و روش‌های جوشکاری شامل جوشکاری ذوبی، پیوسته، مقاومت الکتریکی، جوشکاری زیر پودری، قوسی و دوطرفه استفاده می‌شود. لوله‌های API شامل انواع زیر هستند:

• لوله جوشی درزدار سبک: این نوع لوله گاز قیمتی مقرون‌به‌صرفه تر دارد؛ اما باید تنها به‌صورت روکار برای انتقال گاز شهری با دمای محیط و فشار گاز معمولی استفاده شود.
• لوله گاز API 5l: قیمت لوله API گران‌تر است و قابلیت بالاتری در تحمل فشار و حجم زیاد دارد. بنابراین، بیشتر به‌عنوان لوله توکار استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: آیا از لوله گاز API می توان به عنوان لوله گاز خانگی استفاده کرد؟

لوله‌های مانیسمان با استانداردهای متفاوت‌تری تولید می‌شوند. بنابراین، ضخامت بیشتری دارند و فشار و حجم بالاتری را می‌توانند تحمل کنند. برخلاف لوله‌های API که در خطوط انتقال آب، نفت و گاز بین‌شهری و گاز خانگی کاربرد دارند، از لوله‌های مانیسمان به دلیل مقاومت و استحکام بالاتری آن‌ها در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی نیز استفاده می‌شود.

سخن پایانی

انتخاب لوله مناسب برای اجرای لوله‌کشی، یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین مراحل لوله‌کشی گاز شهری است. این امر باید با توجه به بودجه، محیط لوله‌کشی، سبک اجرا و... انجام شود. برای اطمینان از کیفیت و طول عمر بالای لوله‌های گاز خود می‌توانید خرید خود را با تمرکز بیشتر بر روی برند آن‌ها انجام دهید.