نبشی کشی یا شاسی کشی ساختمان چگونه انجام می‌شود؟

قرار دادن نبشی در دیوار اصلی ساختمان و اتصال آن به نما را نبشی کشی یا شاسی کشی می‌گویند؛ این فرایند به‌منظور افزایش مقاومت و استحکام دیوار آجری انجام شده و دارای اصول خاصی است. اجرای نبشی کشی در ساختمان‌های مختلف اداری، مسکونی، تجاری و درمانی با توجه به میزان بار واردشده به دیوار و وزن آجرها انجام می‌شود. توجه داشته باشید که نبشی کشی ساختمان فرایندی بسیار مهم است و حتما باید تحت نظارت مهندسین حرفه‌ای و توسط افراد خبره انجام شود. در این مطلب در خصوص نحوه انجام این کار و نکات و استانداردهای مربوط به آن توضیحاتی را ارائه می‌دهیم.

نبشی کشی چیست؟

دیوارهای خارجی ساختمان اغلب آجری بوده و بار خاصی را تحمل نمی‌کنند؛ به همین دلیل آن‌ها را با کمی فاصله نسبت به استراکچر اصلی می‌سازند. برای از بین بردن اثر این فاصله و جلوگیری از ریزش دیوار لازم است که آن را با استفاده از نگهدارنده‌ای، به فونداسیون و بدنه اصلی ساختمان متصل کرد. نبشی‌ها همان محصولات نگهدارنده هستند که از یک سمت به دیوار خارجی و از سمت دیگر به بدنه متصل می‌شوند؛ به این اتصال نبشی کشی می‌گویند. این اتصال باید به‌گونه‌ای انجام گیرد که نبشی از دیوار محافظت کرده و در زمان چینش آجرها مانع از فروریختن آن شود. انجام درست این کار باعث می‌شود که ساختمان در درازمدت نیز از تخریب و فرسودگی کاملا در امان باشد.

اجزای مورداستفاده در نبشی کشی

نحوه ساخت استراکچر اصلی ساختمان تاثیر زیادی در انتخاب اجزای این فرایند دارد؛ البته مصالح مورداستفاده در نازک‌کاری ساختمان و نوع معماری نما نیز بر روی این موضوع اثرگذار خواهد بود. در ادامه این بخش در خصوص مهم‌ترین اجزای مورداستفاده در این فرآیند توضیح خواهیم داد.

دیواره اصلی

در ساختمان‌سازی از انواع میلگرد برای مسلح کردن بتن و افزایش استحکام دیوارها با ضخامت‌های مختلف استفاده می‌شود. دیواره اصلی بخشی از دیوار است که در ساخت آن از بتن مسلح استفاده شده است؛ میلگردهای موجود در این بخش را می‌توان به‌عنوان محل اتصال نبشی به اسکلت ساختمان در نظر گرفت.

پیچ اتصال یا بولت

پیچ اتصال که به نام بولت نیز شناخته می‌شود، محلی برای اتصال بال عمودی نبشی به بدنه اصلی ساختمان است. این محل را می‌توان با استفاده از میلگرد ساخت؛ اما بهتر است قبل از نبشی کشی محل آن را به‌وسیله ورق آهن یا base plate مشخص کرد. این کار باعث افزایش استحکام بولت و جوشکاری مطمئن نبشی به آن می‌شود. قیمت بولت همسو با نرخ میلگرد دچار افت و خیز می‌شود.

نبشی

اصلی‌ترین جزء این فرایند نبشی آهنی شماره 5 است؛ اندازه این محصول فولادی برای استفاده در فضای محدود بین بدنه اصلی و دیوار آجری بسیار مناسب است و می‌تواند استحکام کافی برای اتصال را فراهم کند. درواقع نوع سایز کوچک‌تر مقاومت لازم برای تحمل بار ناشی از وزن دیوار را به وجود نمی‌آورد و سایز بزرگ‌تر نیز نیازمند فضای بزرگ‌تری بوده و ممکن است از دیوار خارجی بیرون بزند.

تصاویر نبشی کشی در سازه‌ها

شاسی کشی ساختمان قبل از شروع آجرکاری دیوارها و بسته به تعداد طبقات، نوع آجرها و ابعاد دیوارها به شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود. در این بخش با ارائه تصاویری روش‌های مختلف این کار در ساختمان‌هایی با کاربری‌های متفاوت را به شما نشان می‌دهیم.

تفاوت نبشی کشی و وال پست چیست؟

نبشی کشی درواقع روشی برای اجرای وال پست است که به‌منظور اتصال میان‌قاب‌های سازه‌ای، غیرسازه‌ای و تیغه‌ها به اسکلت اصلی ساختمان استفاده می‌شود. این کار باعث مهار بار ناشی از وزن دیوار شده و آن را کاملا صاف و محکم سر جای خود نگه می‌دارد. وال پست، کلافی با طول مشخص است که در داخل دیوار قرار گرفته و آن را با اسکلت سازه درگیر می‌کند و آن را می‌توان با پروفیل‌های مختلف، مصالح فولادی و نبشی اجرا کرد.

شاسی کشی همان اجرای وال پست با استفاده از پروفیل نبشی است؛ در این فرایند می‌توان این محصولات فولادی را در دو راستای افقی و عمودی قرار داد. معمولا برای اتصال تیر طبقه پایین به بالا از راستای عمودی استفاده شده و راستای افقی نیز به‌منظور انتقال فشارهای واردشده بر دیوار به زمین به کار می‌رود. نبشی‌های افقی را در اسکلت دیوار کار می‌کنند و نوع عمودی نیز در اسکلت فلزی ساختمان قبل از آجرکاری قرار داده می‌شوند.

اجرای نبشی کشی در ساختمان‌ها

شاسی کشی ساختمان را می‌توان در بخش‌های مختلف مانند دیوارها، سقف، پنجره‌ها و نما انجام داد. در هریک از این قسمت‌ها نحوه اجرای این فرایند متفاوت بوده و باید به نکاتی توجه کرد که استحکام لازم برای تحمل بار را فراهم کند.

مراحل نبشی کشی نما

در مرحله اول از این کار باید با توجه به مصالح به‌کاررفته در نما نوع پروفیل موردنیاز را مشخص کرد. پروفیل‌های نبشی را تنها می‌توان در نماهای سیمانی و سنگی استفاده کرد و در نماهای چوبی یا بتنی باید انواع دیگر پروفیل را به کار برد.

بعد از انتخاب پروفیل نوبت به طراحی نقشه نما و تعیین نحوه اجرای نبشی کشی می‌رسد. در این مرحله وزن، ضخامت و ابعاد بلیت‌ها، محل‌های تقاطع و مقطعات کاملا مشخص شده و وزن نما به‌صورت کاملا دقیق محاسبه می‌شود. با توجه به این موارد ابعاد پروفیل تعیین شده و در صورت لزوم از متریالی مانند تیرآهن و ناودانی نیز برای افزایش استحکام استفاده می‌شود.

در مرحله بعدی باید ترازها را با دقت مناسبی پیاده کرد؛ ترازها درواقع همان ریسمان‌هایی هستند که در سراسر دیوار کشیده می‌شوند تا دیوار کاملا صاف و یکدست بدون برآمدگی یا کجی از آب درآید. این فرایند باید توسط فرد متخصص انجام شود؛ چراکه یک اشتباه چند میلی‌متری در انتخاب نقطه تراز باعث برهم خوردن تعادل وزنی دیوار و حتی فروریختن آن می‌شود.

بعد از اتمام این مرحله باید دستک‌های نبشی کشی را بر روی بتن نصب کرد تا همه‌چیز کاملا دقیق و حساب‌شده انجام شود. البته در سازه‌های فلزی نیازی به استفاده از این قطعات نیست. درنهایت لازم است که پروفیل‌ها بر روی دستک‌ها قرار گرفته و در جای خود محکم شوند. ممکن است برای افزایش استحکام یا برطرف کردن عیب و نقص نبشی‌ها نیاز به استفاده از ملات و مصالح اضافه نیز باشد. این موضوع بسته به نوع معماری نما و متریال به‌کاررفته در ساخت آن توسط مهندس تعیین می‌شود.

اگر نبشی کشی به صورت قائم انجام شود فاصله نبشی کشی نما باید یک متر به یک متر و با استفاده از جوش میلگرد آجدار نمره 10 به نشبی باشد. اگر شاسی کشی افقی باشد، با استفاده از میلگرد 14 و در فاصله های 1 تا 1.5 متر برای اتصال به سقف انجام می‌شود.

مراحل نبشی کشی پنجره‌ها

پنجره‌ها به‌عنوان اعضای بازشوی ساختمان و محلی که دیوارهای اطراف آن بدون تکیه‌گاه محکم کار می‌شوند، مهم‌ترین بخش‌ها برای اجرای شاسی کشی هستند. به‌منظور محکم کردن این بخش از ساختمان و جلوگیری از ریزش دیوار زیرین و اطراف آن از نبشی‌های فولادی استفاده می‌شود. مراحل انجام این کار شبیه به مراحل اجرای این فرایند در نمای ساختمان است و تنها نکات ظریفی در آن وجود دارد که در ادامه بیان می‌کنیم.

نبشی‌های پنجره اغلب در فضای زیرین آن استفاده می‌شوند تا وزن واردشده را کاملا خنثی کرده و از ترک خوردن دیوار جلوگیری کند. راهکار مناسب برای جلوگیری از ترک خوردن دیوار زیرین پنجره این است که این محصولات فولادی را به‌صورت فریم درآورده و در چهارچوب پنجره نصب کنند. پس‌ازآن پنجره باید بر روی این فریم سوار شده و سپس نماکاری انجام شود. درصورتی‌که پنجره‌ها را به نمای ساختمان پیچ کنند، وزن آن‌ها به دیوار زیرین فشار آورده و باعث ایجاد ترک‌های عریض خواهد شد.

دیتایل نبشی کشی دیوار داخلی

درصورتی‌که ارتفاع دیوار داخلی بیشتر از 1.8 متر باشد، لازم است که وال پست‌ها به سازه فلزی اصلی ساختمان متصل باشند؛ در چنین شرایطی حتما باید از نبشی‌های 6 متری استفاده شود و کلاف‌ها به‌صورت قائم در دیوار کار شوند. نکته دیگر اینکه در دیوارهایی که طول آن‌ها 40 برابر ضخامت‌شان است، باید از کلاف برای قرار دادن نبشی‌ها استفاده شود تا دیوار در زمان وقوع زلزله و سایر حوادث مقاومت خوبی از خود نشان دهد.

به‌منظور اجرای نبشی کشی برای دیوار داخلی بعد از تعیین متریال مناسب و محل قرارگیری نبشی‌ها، باید لبه‌های قائم و عمود تیغه‌ها را به یک دیوار عمود، ستون سازه‌ای یا یک تیغه متصل کرد تا رها نباشند. این کار تاثیر زیادی در افزایش مقاومت سازه و میزان تحمل بار آن دارد.

حداکثر ارتفاع مجاز برای دیوارهای داخلی 3.5 متر است؛ درصورتی‌که ارتفاع دیوار از این میزان بیشتر شد، لازم است که از وال پست‌های افقی در داخل آن استفاده شود. همچنین به‌منظور جلوگیری از زنگ‌زدگی یا خوردگی نبشی‌های مورداستفاده در داخل دیوارها باید از مواد ضدزنگ استفاده شود.

مراحل اجرای نبشی کشی سقف

به‌منظور انجام این فرایند در سقف ساختمان لازم است محل‌های دقیق اتصال نبشی‌ها کاملا مشخص شود. در محل‌های تقاطع سقف و دیوارها، عمدتا از نبشی‌های عمودی استفاده می‌شود که به ستون یا کف ساختمان محکم شده و از سمت دیگر به میلگردها یا تیرآهن‌های به‌کاررفته در سقف وصل می‌شوند. در سایر قسمت‌ها لازم است که از وال پست‌های افقی استفاده شود. این وال پست‌ها در اسکلت اصلی سقف قرار می‌گیرند و سپس روی آن‌ها آجرکاری می‌شود.

نبشی کشی ساختمان بتنی

این فرآیند به منظور تقویت و افزایش مقاومت سازه انجام می‌شود و از طریق قرار دادن میلگردها یا نبشی‌های فلزی در داخل قالب بتن، ساختار کلی سازه بتنی تقویت می‌شود. قبل از شروع نبشی کشی، سازه بتنی مورد نظر با تمام جزئیات و مشخصات به دقت طراحی می‌شود. این فرآیند شامل ابعاد سازه، نوع و تعداد میلگردها، نبشی‌ها و مواد مورد نیاز است. پس از طراحی، قالب سازه بتنی تهیه می‌شود. میلگردها و نبشی‌های فلزی که به عنوان تسلیح استفاده می‌شوند، قبل از قرار گرفتن در قالب بتن، برش و اندازه‌گیری می‌شوند تا به طول مورد نیاز برسند.

میلگردها و نبشی‌های آماده شده به صورت افقی و عمودی در داخل قالب قرار داده می‌شوند. این میلگردها در نقاط استراتژیکی سازه قرار می‌گیرند تا مقاومت سازه در برابر نیروهای خارجی افزایش یابد. پس از قرار دادن میلگردها و نبشی‌ها، بتن به طور کامل در داخل قالب ریخته می‌شود. اطمینان حاصل می‌شود که بتن به درستی اطراف میلگردها و نبشی‌ها جریان داشته باشد. بتن ریخته شده در داخل قالب با استفاده از تکنیک‌های تراکم به طور متناسب فشرده می‌شود تا هواحاصل در بین ذرات بتن کاهش یابد و بتن دارای مقاومت و استحکام بهتری شود. پس از خشک شدن بتن، سطح نهایی سازه با دقت تنظیم و صیقل‌بندی می‌شود تا به شکل دقیق مورد نظر باشد.

جزئیات نبشی کشی ساختمان‌ها

در ادامه به جزئیات شاسی کشی ساختمان‌ها می‌پردازیم:

• در فرایند نبشی کشی دیوار از نبشی‌های 6 متری استفاده می‌شود. درصورتی‌که اندازه دیوار یا سقف از این میزان بیشتر باشد، هر 6 متر یک‌بار باید یک نبشی جدید به کار برد.
• در دیوارهای آجری بلیت‌ها و صفحات فلزی یا نبشی‌ها را باید قبل از بتن‌ریزی به اسکلت ساختمان جوش داد؛ این کار باعث یکدستی اجزای مختلف ساختمان می‌شود.
• با استفاده از تفنگ‌های میخکوب مخصوص می‌توان میلگردهای طولی و عرضی را به نبشی‌ها جوش داد.
• در این فرایند نقشه‌برداری از اهمیت زیادی برخوردار است و باید با دقت بالایی انجام شود تا بتوان محل دقیق قرارگیری نبشی‌ها و وزن هریک از مصالح را تعیین کرد.
• انتخاب مصالح مورداستفاده در دیوارها و نمای ساختمان بر روی جزئیات این عمل تاثیر زیادی دارد و به‌عنوان اولین قدم باید مشخص شود.

استانداردها و ضوابط اجرای نبشی کشی

به دلیل حساسیت و اهمیت این فرایند، در آیین‌نامه ساختمان‌سازی استانداردها و ضوابط مختلفی برای نبشی کشی تعریف شده است. در ادامه تعدادی از مهم‌ترین این ضوابط را بیان می‌کنیم.

• دیوارهای داخلی که ارتفاع آن‌ها بیشتر از 1.8 متر است، باید با استفاده از وال پست‌ها از طرفین به سازه متصل شده و مهار شوند.
• حداکثر طول مجاز برای دیوارهای غیرسازه‌ای بین دو کلاف قائم، 4 برابر ضخامت آن یا 6 متر است.
• حداکثر ارتفاع دیوار غیرسازه‌ای 3.5 متر از تراز کف است.
• لبه‌های قائم دیوارهای غیرسازه‌ای و تیغه‌ها باید کاملا مهار شوند.
• لبه‌های فوقانی دیوارهای غیرسازه‌ای که در تمام دیوار امتداد ندارند، باید با استفاده از کلاف فولادی یا ناودانی سایز 6 یا مقاطع بتنی مسلح و چوبی به دیوارهای سازه‌ای متصل شده و مهار شوند.

دیگر نکات مهم در نبشی کشی ساختمان

تهیه نقشه‌های دقیق برای اجرای درست نبشی کشی ساختمان از اهمیت زیادی برخوردار است. در این نقشه‌ها باید حتما به نکاتی که در ادامه آن‌ها را بیان می‌کنیم، توجه شده باشد.

• فاصله نبشی کشی دیوار برای اینکه دیوار در برابر بارهای جانبی رفتار مناسبی را از خود نشان دهد و گیرداری تیغه فراهم شود، یک متر است و با استفاده از میلگرد آجدار شماره 10 شاخک‌هایی به نبشی جوش داده می‌شود.
• به‌منظور ایجاد اتصال بهتر در شاسی کشی افقی از میلگرد نمره 14 یا بیشتر در فاصله‌های 1 تا 1.5 متری استفاده می‌شود.
• مقاطع فولادی مورداستفاده در فرایند همگی باید از نوع زنگ نزن باشند؛ البته برای جلوگیری از ایجاد هر آسیبی از ماده ضدزنگ نیز استفاده می‌شود.
• به‌منظور افزایش مقاومت اتصال بین دیوار طرفین و شاسی کشی، در زمان نازک‌کاری از رابیتس یا توری مرغی که با سیم گالوانیزه محکم شده است، استفاده می‌کنند. این کار باعث افزایش مقاومت دیوارها در صورت وقوع حرکت‌های جانبی در ساختمان می‌شود.
• درصورتی‌که نبشی قائم روی تیغه قرار گیرد، باید لبه پایینی آن را به‌صورت دوطرفه جوش داد. در غیر این صورت برای افزایش استحکام، آن را به سازه اصلی ساختمان جوش می‌دهند.
• در نبشی‌های قائم بر کف، به‌منظور افزایش مقاومت نبشی‌ها باید یک پلیت را بر روی کف بولت کرد و سپس دو نبشی را بر روی آن جوش داد.
• در مواردی که طول دیوار از 6 متر بیشتر است حتما باید از نبشی کشی عمودی استفاده شود. در دیوارهایی با ارتفاع بیشتر از 3.5 متر نیز از نوع افقی برای تامین استحکام دیوار استفاده می‌شود.

قیمت اجرای نبشی کشی به چه عواملی بستگی دارد؟

مهم‌ترین مصالح فولادی که در این فرایند استفاده می‌شود، نبشی است و به همین دلیل قیمت تمام‌شده آن تا حد زیادی به قیمت نبشی بستگی دارد. علاوه بر آن تعداد نبشی‌های موردنیاز، وزن آجرها و سایر مصالح ساختمانی، هزینه‌های نقشه‌کشی و تعیین محل قرارگیری نبشی‌ها و نوع نمای ساختمان نیز بر روی قیمت موثر خواهد بود. در کنار این‌ها باید ارتفاع دیوارها و نوع سقف را نیز در نظر گرفت.

نبشی‌کشی ساختمان فرایندی حساس و دقیق است که تاثیر زیادی در افزایش مقاومت آن در برابر زلزله و دیگر حوادث دارد؛ به همین دلیل باید تحت نظر مهندسین خبره و توسط افراد ماهر انجام شود. اجرای نبشی کشی در بخش‌های مختلف ساختمان مراحل یکسانی دارد؛ تنها نکته مهم این است که در این زمان باید وزن مصالح مورداستفاده و میزان بار ورودی به هر نقطه از ساختمان به طرز دقیقی مشخص شده باشد تا بتوان محل قرارگیری نبشی‌ها، تعداد و نوع آن‌ها را تعیین کرد و به مقاومت دلخواه رسید.