در صنعت، مقاطع مختلفی وجود دارند که مورد استفاده قرار میگیرند؛ لوله و پروفیل نیز از جمله این مقاطع بوده که در پروژههای صنعتی کاربرد دارند. اما برای بسیاری از افراد این سوالات پیش میآید که تفاوت لوله و پروفیل چیست؟ و یا کاربرد لوله و پروفیل چیست؟ هدف از نوشتن مقاله پاسخ به این سوالات است.
لوله، استوانه توخالی، بلند و دایرهای است؛ این محصول دارای انواع مختلفی بوده که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. در حالت کلی این مقطع را به چهار دسته درز جوش (درزدار)، بدون درز (مانیسمان)، گازی (روکار یا گازی و توکار یا API) و لوله داربستی تقسیم میکنند.
انواع لوله بر اساس شکل و کاربرد:
و…
به طور کلی از لولهها برای انتقال و جابهجایی مواد مختلف مورد استفاده قرار میگیرد؛ مواد میتواند یک ماده سیال و یا گاز باشد. صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، پالایشگاهها، خودروسازی و… از جمله صنایعی هستند که لوله یکی از تجهیزات اصلی و پرکاربرد در آنها میباشد.
پروفیل، به مقاطعی گفته میشود که در قسمتهایی از ساختمان مانند درب، پنجره و یا نمای ساختمان از آن استفاده میشود؛ پروفیل در لغت به معنی مقطعی ثابت با طول معین است. پروفیلها نیز دارای ویژگیها خاص خود هستند.
این مقطع را میتوان از چند دیدگاه دستهبندی کرد؛ پروفیل بر اساس شکل به دو نوع پروفیل باز و پروفیل بسته تقسیم میشود. میلگرد، تسمه، تیرآهن و... از جمله پروفیلهای باز هستند و لوله، قوطی، پروفیل PVC نیز شامل نوع بسته میباشند. البته براساس شکل، پروفیل به انواع مربعی، مربع مستطیل و Z شکل تقسیم میشود. پروفیل براساس نوع استفاده به چهار دسته ساختمانی، آلومینیومی، کامپوزیتی و گالوانیزه تقسیم خواهد شد.
انواع پروفیل بر اساس شکل و نوع استفاده:
پروفیلهای مربعی و مستطیلی شکل، دارای مقاطع کوچکی هستند و از آنها برای نردهکشی در محلهایی مانند پنجره، درب، راهپله، دیوار حیاط و محوطه و حتی پیادهروها استفاده میشود. در صنعت خودروسازی نیز از پروفیلهای مربعی و مستطیلی استفاده خواهد شد. ساخت پایههای میز و صندلی نیز از جمله کاربردهای پروفیلهای مربعی است. پروفیل نوع Z را میتوان در سقف سولهها مشاهده کرد. پس با توجه به مطالب بیان شده تفاوت کاربرد انواع پروفیل و لوله به صورت کامل مشخص گردید.
تفاوت لوله و پروفیل را از چند جنبه میتوان بررسی کرد. برای مقایسه این دو مقطع میتوان از 5 جنبه شیوه تولید، شکل ظاهری، مقاومت، قیمت و مشخصات ظاهری بررسی کرد.
شیوه تولید لوله، با توجه نوع آن میتواند متفاوت باشد. برای تولید لولههای فولادی بدون درز از روشهای دستگاه نورد، دستگاه نورد توپی، دستگاه فورجینگ و فرآیندههای اکسترژن و لولههای درزدار با روشهای جوشکاری مقاومت الکتریکی، جوشکاری ذوبی الکتریکی، جوشکاری با فرکانس بالا، جوشکاری زیر پودری تولید میشود.
برای تولید پروفیل، از دو روش مستقیم و غیرمستقیم استفاده میشود. پروفیل باز به روش مستقیم تولید شده، بدینصورتکه ورق فولادی، طی فرآیند شکلدهی بهصورت مستقیم به پروفیل تبدیل خواهد شد و به جوشکاری نیاز ندارد. اما در روش غیرمستقیم ابتدا لوله تولید شده و سپس با زاویهدار کردن و گوشهدار کردن آن را به پروفیل تبدیل میکنند.
لولهها یک استوانه بلند توخالی با شکل دایرهای هستند، اما پروفیل با توجه به نوع آن میتواند به شکلهای مختلف از جمله مربعی و مستطیلی، لنگه دری، کلافی، HSS، z شکل، سپری، کلاهی و فرانسوی تولید شود.
مقاومت در برابر خوردگی، میتواند تفاوت لوله و پروفیل باشد. از آنجاییکه پروفیل در نقاط حساستر مورد استفاده قرار میگیرد مقاومت زیادی دارد. خوردگی لولههای فولادی یکی از مشکلات اصلی این مقطع بوده که تاثیر مستقیمی بر روی عمر لوله و کارایی آن دارد؛ بههمیندلیل برای بالابردن مقاومت لولهها از روشهایی مانند پوشش پلی اتیلن، اپوکسی، آلکید، پوشش ضد زنگ و... استفاده میشود.
قیمت مقاطع فولادی بهدلایلی مانند تغییرات قیمت مواد اولیه، نرخ نوسانات ارز و دلار و عوامل دیگر، دارای نوساناتی است. قیمت لوله و پروفیل نیز تحت تاثیر این عوامل و همچنین کیفیت آهن و فولاد استفاده شده بستگی دارد.
مشخصات فنی این دو محصول با همدیگر متفاوت بوده و هر کدام از استاندارد خاصی پیروی میکند. این دو محصول از نظر ابعاد، ضخامت، قطر، وزن، روش ساخت، متریال، تستهای انجام شده و تلرانسهای ابعادی با همدیگر متفاوت میباشند.
طبق نظر کارشناسان آهنپرتال:
"لوله و پروفیل، از محصولات فولادی موجود در بازار میباشند که هر کدام دارای کاراییهایی مخصوص به خود هستند. تفاوت لوله و پروفیل را میتوان از 5 جنبه شامل شیوه تولید، شکل ظاهری، مقاومت، قیمت و مشخصات فنی مورد بررسی قرار داد."
قیمت انواع لوله به پارامترهایی مانند نوع لوله فولادی، ضخامت، قطر لوله و... بستگی دارد و در هنگام خرید باید آنها را در نظر گرفت. قیمت پروفیل نیز به سایز، ضخامت و طول آن بستگی داشته و مانند لوله باید در زمان خرید آنها را در نظر داشته باشید.
سخن پایانی
با توجه به مطالب بیان شده کاربرد لوله و پروفیل کاملاً با همدیگر متفاوت است. معمولاً از لوله برای انتقال مواد سیال و یا مایع در پتروشیمیها، پالایشگاهها و... استفاده میشود. همچنین تفاوت کاربرد انواع لوله و پروفیل مورد بررسی قرار گرفت. هر کدام از این مقاطع دارای نوعهای مختلفی هستند که کاربردهای خاصی دارند.