میلگرد عصایی یا ادکا چه کاربردی دارد؟

میلگرد عصایی یا ادکا از جمله مقاطع فولادی پرکاربرد در بازار آهن‌آلات است که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مصالح در سقف تیرچه بلوک محسوب می‌شود. با استفاده از میلگرد ادکا، استحکام و مقاومت یک سازه به‌صورت چشمگیری افزایش پیدا خواهد کرد. به‌همین دلیل است که بسیاری از کارفرماهای پروژه‌های ساختمانی این نوع مقطع فولادی مستحکم را در سازه‌هایی که استفاده می‌کنند، به‌کار می‌گیرند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های میلگرد عصایی، تقویت سقف و جلوگیری از ترک خوردن آن است که در برابر نیروهای کرنشی یا کششی مقاومت قابل توجهی دارد. در این مقاله از سایت گرفت به کاربردها، ویژگی‌ها و قیمت آن در بازار آهن خواهیم پرداخت.

میلگرد عصایی یا ادکا (اوتکا) چیست؟

میلگرد عصایی که با عنوان اوتکا هم شناخته می‌شود، جزء جدایی‌ناپذیر تقویت سقف در سازه‌های ساختمانی تلقی می‌شود. این نوع مقطع فولادی، در اصل یک آرماتور است که طبق ضوابط آیین‌نامه‌ای برش، خمش دارد و نصب یا اجرا می‌شود. در حال حاضر، برجسته‌ترین کاربرد میلگرد اوتکا، به‌کارگیری آن در سقف‌های تیرچه بلوک و مقاوم‌سازی آن در برابر ترک‌خوردگی و از بین رفتن تدریجی سازه است.

ساختار میلگرد عصایی یا ادکا شامل 2 قسمت صاف و یک بخش مورب می‌شود. بخش صاف این مقطع فولادی، گیرایی مورد نیاز را تامین و بخش مورب، به‌دلیل زاویه 45 درجه‌ای که دارد در برابر نیروی برشی مقاومت می‌کند. نکته مهم در مورد ساختار میلگرد اوتکا این است که اگر طول آن کم باشد، با ایجاد خمش 90 تا 180 درجه‌ای در انتهای آن می‌توان گیرایی لازم را برآورده کرد.

بعضی از سازه‌های ساختمانی، از یک فضای خالی در حد فاصل تیر و تیرچه برخوردار هستند. میلگرد اوتکا می‌تواند در این فاصله قرار بگیرد و فضای ناکافی سازه را پر کند. همین مسئله باعث می‌شود که تیرچه‌ها اصطلاحاً دَر نروند و ترک‌خوردگی هم ایجاد نشود.

مشخصات و ویژگی‌های میلگرد اوتکا

میلگرد عصایی ساختاری شبیه به عصا دارد و از آنجایی که شبیه به گردن اردک هم است، اصطلاحاً آن را اوتکا (معادل روسی واژه اردک) هم می‌نامند. این مقطع فولادی هم مثل تمامی مقاطع فولادی دارای مشخصات ظاهری و فنی به‌خصوصی است تا مقاومت لازم را برای جلوگیری از ترک‌خوردگی و در رفتن تیرچه داشته باشد.

یکی از مهم‌ترین مشخصات این مقطع فولادی، ساخته شدن بدنه آن از فولاد ضد زنگ است تا در برابر رطوبت و زنگ آهن مقاومت کند. همچنین، آج‌هایی هم روس ساختار میلگرد عصایی یا ادکا قرار دارند که چسبندگی مورد نیاز را فراهم می‌کنند تا روی محل نصب قرار بگیرد. وزن این مقطع فولادی به‌دلیل به‌کارگیری ضد زنگ در ساختن آن نسبت به سایر آرماتورهای موجود در بازار بیشتر است. به همین دلیل، میلگرد اوتکا در ضخامت‌های مختلفی ساخته می‌‌شود و طبیعی است که مقاومت قابل توجهی هم دارد.

محاسبه طول میلگرد اودکا

برای اینکه بتوان طول میلگرد اوتکا را به‌دست آورد، باید در ابتدا دانست که این مقطع فولادی حد حداقل 180 درجه‌ای [max (4db, 6 cm)] دارد و طول آن در 2 نقطه مختلف این‌گونه محاسبه می‌شود:

طول در انتهای دهانه = عرض تیر + خم + طول میلگردی که اریب شده است + تقریباً 50 سانتی‌متر + خم

طول در دهانه میانی = عرض تیر + خم + طول میلگرد اریب‌شده ضرب در 2 + تقریباً 50 سانتی‌متر ضرب در 2 + خم

کاربرد میلگرد عصایی یا ادکا چیست؟

به‌دلیل محل قرارگیری میلگرد اوتکا در میان تیرچه و تیر، آرماتورهای بتنی در سازه وجود دارند و به‌دلیل قرار گرفتن تیرچه‌ها روی بال پایینی تیر فولادی، فضای لازم برای نشیمن وجود نخواهد داشت. همین مسئله باعث می‌شود که سازه با رفت‌وآمد انسان دچار فروپاشی تدریجی شود و نهایتاً تیرها از محل قرارگیری خود خارج بشوند. برای رفع چنین مشکلاتی از میلگرد عصایی یا ادکا استفاده می‌شود تا در نقش یک تکیه‌گاه مستحکم ظاهر شود و سازه را تقویت کند.

از جمله کاربردهای برجسته این مقطع فولادی، مقاوم‌سازی سازه در برابر فشارهای ناشی از بلاهای طبیعی از جمله زلزله است. این مقطع فولادی باعث می‌شود که سقف در طول زمانی که زلزله رخ می‌دهد، دچار فروپاشی نشود و پایین نیاید. همچنین، از میلگرد عصایی می‌توان در پی سازه‌های ساختمانی، ساختار ستون و سقف ساختمان‌های غول‎‌پیکر و غیره هم استفاده کرد. برای اینکه درک بهتری از نوع استفاده از این مقطع فولادی داشته باشید، باید اندازه قطر و ساختار این آرماتور و محلی که قرار است آن را به‌کار بگیرید را بررسی کنید.

نحوه اجرای میلگرد عصایی یا ادکا در سقف تیرچه بلوک

یکی از مهم‌ترین نکات در هنگام اجرای میلگرد عصایی، در نظر گرفتن اندازه 12 سانتی‌متری در حد فاصل حداقلی تکیه‌گاه به‌سمت بخش درونی سازه است. این فاصله 12 سانتی‌متری باعث افزایش استحکام و مقاومت سازه می‌شود و به‌همین دلیل برای جلوگیری از بروز هرگونه ترک برشی باید در نظر گرفته شود. لازم است بدانید که هر 2 سر تیرچه‌ها دارای کشش هستند و به‌همین دلیل در این بخش از میلگرد ممان منفی هم استفاده می‌شود.

برای اجرای صحیح میلگرد عصایی یا ادکا و میلگرد ممان منفی باید 15 درصد از لنگر خمشی در محل تکیه‌گاه در نظر گرفته شد. نصب و اجرای صحیح میلگرد اوتکا اگر با در نظر گرفتن نکات و شرایط انجام نشود، نمی‌توان انتظار مقاومت سازه را داشت. یکی از مهم‌ترین نکات پیش از خرید میلگرد اوتکا این است که باید کاربرد آن را درک کنید و سپس یکی از انواع موجود در بازار را بخرید. برای این کار، چند نکته مهم را در نظر داشته باشید که عبارت‌اند از:

• میلگرد عصایی یا ادکا برای اینکه مقاومت بیشتری داشته باشد، باید 12 سانتی‌متر به داخل تکیه‌گاه نفوذ پیدا کند
• ترک‌های برشی از جمله تهدیدهایی است که سازه‌ها را از بین می‌برند. به‌همین دلیل است که باید از میلگرد عصایی استفاده شود
• اگر تیرچه‌ها هم‌راستا و در 2 سر تیر استفاده شوند، می‌شود از میلگرد اوتکا 2 طرفه کمک گرفت

نگاهی به مزایا و معایب میلگرد عصایی

میلگرد عصایی یا ادکا هم مثل سایر مقاطع فولادی دیگر علاوه بر کاربردهایی که دارد، از محدودیت‌هایی هم برخوردار شده است. برخی از مزایای میلگرد عصایی عبارت است از:

• مقاومت در برابر اکسید آهن و رطوبت بالا
• طول عمر قابل توجه
• مقاومت در برابر عوامل شکننده
• پیشگیری از بروز آسیب‌ها و خسارات ناشی از زلزله
• برخورداری از ویژگی خمش حداکثری تا 180 درجه
• مقاوم در برابر شکست هنگام خمش
• منعطف و قابل شکل‌گیری
• برخورداری از نصب آسان
• افزایش مقاومت بخشی که مقطع فولادی در آن نصب می‌شود
• دارای ویژگی رنگ‌پذیری سطح میلگرد برای آماده‌سازی ساختار آن در برابر باران و رطوبت

از معایب این میلگرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وزن بیشتر در مقایسه با سایر آرماتورها
• نیاز به تخصص برای محاسبه طول میلگرد
• قیمت بیشتر نسبت به آرماتورهای دیگر

تفاوت میلگرد اوتکا با ممان منفی در چیست؟

ممان منفی، یکی دیگر از مقاطع فولادی است که برای تقویت و مقاوم‌سازی سقف‌های تیرچه بلوک به‌کار گرفته می‌شود. این مقطع فولادی باعث رفع لنگر منفی دال سقف می‌شود و کاربرد اصلی آن، همین است. برای ساختن میلگرد ممان منفی (میلگرد نگاتیو) باید از میلگردهای آج‌دار 8 الی 14 میلی‌متری استفاده شود و آن را روی دال بتنی سقف و میان 2 دهانه مجاور نصب کنند. این کار باعث می‌شود تا نیروی کششی لنگر منفی در بخش فوقانی دال بتنی کاهش پیدا کند. ضمناً زاویه خمش این آرماتور باید حداقل 90 درجه باشد.

با این اوصاف، میلگرد عصایی یا ادکا با ممان منفی فرق دارد و مهم‌ترین تفاوت آن‌ها اجباری بودن به‌کارگیری آن‌ها در سازه‌هاست. استفاده از ممان منفی طبق آیین‌نامه‌های مهندسی، اجباری و ضروری است. این در حالی است که استفاده از میلگرد عصایی یا ادکا فقط برای شرایطی است که مقاومت برشی در انتهای تیرچه کافی نباشد.

یکی دیگر از تفاوت‌های این آرماتور، کاربرد میلگرد ادکا در جلوگیری از ترک برشی است، درحالی‌که ممان منفی، نیروی کششی ناشی از لنگر منفی در بخش فوقانی دال را خنثی می‌کند. البته این 2 آرماتور یک ویژگی مشترک هم دارند، آن هم اینکه قیمت فروش آن‌ها به قیمت میلگرد بستگی دارد و طبق آن تعیین می‌شود.

چه عواملی تعیین‌کننده قیمت میلگرد عصایی یا ادکا هستند؟

عوامل مختلفی در تعیین قیمت میلگرد عصایی دخیل هستند که مهم‌ترینشان نوسانات قیمتی میلگرد در بازار جهانی است. همچنین، هزینه‌های جانبی دیگر مثل هزینه ترانزیت، گران شدن ارز، رقابت برندهای مختلف تولیدکننده و مقدار عرضه و تقاضا هم در تعیین قیمت آن مؤثر خواهند بود. برای کسب اطلاع در مورد قیمت به‌روز و جدید انواع آهن‌آلات، مقاطع فولادی و میلگرد می‌توانید از امکانات سایت گرفت بهره‌مند شوید.