ساخت سوله شامل چه مراحلی است؟

امروزه سوله به یکی از سازه‌های پرکاربرد در صنایع و سازمان‌های مختلف تبدیل شده است. علاوه بر کاربردهای قدیمی این سازه به‌عنوان انبار، می‌توان کاربردهای دیگر نظامی، صنعتی، کشاورزی و ورزشی را نیز برای آن در نظر گرفت. برای مثال، بسیاری از سالن‌های ورزشی به شکل سوله ساخته می‌شوند و کارگاه صنایعی مانند نجاری، تراش‌کاری و... به شکل سوله هستند. در ادامه می‌توانید با  انواع سوله و فرایند ساخت آن‌ها بیشتر آشنا شوید.

مراحل مختلف ساخت سوله

ساخت سوله در ابتدا با مراحل قانونی شروع شده و سپس به مرحله عملیاتی می‌رسد. بر این اساس، مراحل ساخت سوله را می‌توان به شکل زیر تقسیم‌بندی کرد:

مراحل اداری و قانونی ساخت سوله

برای ساخت این سازه نیاز است ابتدا مجوز قانونی ساخت را دریافت کنید. با در دست داشتن این مجوز و خرید یک زمین مناسب، می‌توانید به یکی از شرکت‌های سازنده سوله مراجعه کنید. زمین شما باید مورد تأیید شرکت سازنده قرار بگیرد. این شرکت، زمین شما را بر اساس کاربری موردنظرتان بررسی می‌کند. زمین موردنیاز برای احداث کارخانه به دلیل قرار گرفتن تجهیزات سنگین کشاورزی یا صنعتی درون آن، باید استحکام و انسجام بیشتری داشته باشد.

بررسی زمین و خاک‌برداری

در اولین مرحله اجرایی، خاک‌برداری زمین انجام می‌شود. طی مراحل خاک‌برداری و تراز کردن سطح، خاک زمین موردنظرتان برای تعیین بهترین شرایط شروع پی‌ریزی مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

اجرای فونداسیون

فونداسیون یا پی سوله، مرحله‌ای برای آماده‌سازی بستری مناسب جهت ساخت سازه است. فونداسیون درون قسمت خاک‌برداری شده انجام می‌شود و ریشه‌های سوله را درون خاک قرار می‌دهد. به‌این‌ترتیب، امکان نصب بخش‌های دیگر مانند بادبند، پرلین‌ها و... فراهم می‌شود.

طراحی سقف سوله

سقف سوله باید با توجه به اندازه دهانه، ارتفاع ستون و تیر و شرایط آب‌وهوایی محل ساخت سازه طراحی شود. از مهم‌ترین مشخصات سقف می‌توان به شیب، جنس سقف و پوشش آن اشاره کرد. برای اجرای سقف می‌توان از ورق گالوانیزه یا ورق رنگی با پوششی از جنس پلی کربنات، ساندویچ پانل، تور پلاستیکی، توری مرغی، کارتن پلاست، فوم، پشم سنگ و... اشاره کرد. قیمت ورق گالوانیزه از سایر محصولات سقفی مناسب‌تر است؛ همچنین این ورق مقاومت خوبی در برابر زنگ زدگی و خوردگی دارد، به همین دلیل گزینه مناسبی برای سقف این سازه‌ها است.

نصب تأسیسات

به‌منظور نصب تأسیسات برقی در سوله لازم است ابتدا کاربری آن مشخص شده باشد. سوله می‌تواند کاربرد گلخانه یا یخچالی داشته باشد. به‌این‌ترتیب، می‌توانید تعیین کنید که تأسیسات گرمایشی یا سرمایشی در آن نصب شوند. سیستم برق، ژنراتور و دستگاه یو پی اس (UPS) از دیگر مواردی هستند که باید در زمان قطعی برق اجرا و نصب شوند. از طرف دیگر، امروزه بسیاری از سوله‌ها به سیستم‌های امنیتی و نظارتی و همچنین سیستم هشدار و اطفاء حریق مجهز می‌شوند. به‌این‌ترتیب، نظارت بر آن با استفاده از دوربین‌های مداربسته، دزدگیر و... و جلوگیری از خسارت ناشی از آتش‌سوزی راحت‌تر خواهد بود.

اجزای تشکیل‌دهنده‌ی سوله چیست؟

سوله‌ها عمدتاً از 10 بخش اصلی تشکیل می‌شوند که شامل بادبند، پرلین، سایه‌بان، پیچ و مهره، استرت، ستون، نبشی سینه‌بند، ستون غیر سازه‌ای وال پست (وادار)، سگ راد و رفتر هستند. با توجه به اینکه دهانه سوله‌های بسیار بزرگ است، وجود ستون وال پست یکی از الزامات ساخت این سازه به شمار می‌رود. وادارها می‌توانند اندازه دهانه را کاهش داده و به تحمل وزن سوله، نیروهای جانبی و تنش ناشی از زلزله کمک کنند. نوع درب سازه با توجه به کاربرد آن انتخاب می‌شود. به‌این‌ترتیب، سوله می‌تواند فاقد درب، دو سر باز، یا دارای درب کرکره‌ای و یا معمولی باشد.

ابعاد استاندارد اجزای مختلف سوله

ابعاد مختلف اجزای سوله شامل طول، عرض و ارتفاع آن است که باید بر اساس استانداردها محاسبه و تعیین شود. به‌این‌ترتیب، ابعاد استاندارد اجزای مختلف این سازه می‌تواند به شکل زیر باشد:

• طول استاندارد

بر اساس استانداردهای ناظر بر ساخت، طول سوله معمولاً تا 90 متر تعیین می‌شود. به‌این‌ترتیب، ستون‌ها و تیرها باید در فاصله 6-9 متری از یکدیگر نصب شوند. لازم به ذکر است که طول این سازه می‌تواند بر میزان تأثیرپذیری آن از تغییرات دمایی تأثیر بگذارد. به‌این‌ترتیب، هرچه طول بیشتر باشد، تأثیر تغییرات دمایی بر روی استحکام آن نیز بیشتر می‌شود.

• عرض استاندارد

عرض سوله می‌تواند عامل تعیین‌کننده‌ای در میزان آهن و فولاد مصرفی برای ساخت سازه باشد. بر اساس استانداردهای موجود، عرض دهانه باید بین 20 الی 35 متر باشد.

• ارتفاع استاندارد

یکی از فاکتورهای بسیار مهم در هنگام ساخت این سازه، تعیین ارتفاع آن است. ارتفاع سوله نه‌تنها در میزان آهن‌آلات مصرفی تأثیر دارد، بلکه می‌تواند کاربرد آن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، برای تعیین ارتفاع این نوع سازه ابتدا لازم است به کاربرد آن توجه داشته باشید. لازم به ذکر است که ارتفاع تحت تأثیر عرض و شیب سقف نیز قرار دارد. برای مثال، یک سوله با عرض 20 متر و شیب 20 درصد، باید با ستون‌های 6 متری و ارتفاع تاج 8 متر ساخته شود. معمولاً ارتفاع این سازه‌ها از 20 متر بیشتر نمی‌شود.

• شیب استاندارد

شیب سقف سوله باید با توجه به کاربرد، اندازه دهانه و محل اجرای آن تعیین شود. شیب سوله‌ها معمولاً بین 10 تا 30 درصد است. شیب 10 درصد برای سازه‌هایی با دهانه خیلی بزرگ (در حدود 40 متر) مناسب است. برای سوله‌های دارای دهانه کوچک، شیب 20 درصد تعیین می‌شود. اگر اندازه دهانه چیزی بین این دو باشد، شیب 15 درصد مناسب خواهد بود. همان‌طور که اشاره شد، محل اجرا و آب‌وهوای آن نیز اهمیت بالایی در تعیین شیب استاندارد دارد. در مناطق بادگیر و برفی به دلیل افزایش باد سوله در اثر باد و برف، باید میزان شیب با صلاح‌دید مهندس سازه تعیین شود.

انواع سوله و هزینه ساخت

سوله‌ها را بر اساس ساختار و تعداد دهانه می‌توان به انواع قوسی، چندضلعی، تک دهانه، دو دهانه و چنددهانه تقسیم کرد. اما یکی از تقسیم‌بندی‌های رایج، این سازه را به انواع زیر تقسیم می‌کند:

1. سنگین

سوله سنگین به انواع سنتی و قدیمی این سازه‌ها گفته می‌شود که با استفاده از تیرآهن‌ها ساخته می‌شوند و وزن بالایی دارند. به دلیل وزن بالای این سازه، امکان اجرای آن در برخی محل‌های خاص و شهرهای بزرگ وجود ندارد.

2. سبک یا خرپایی

سوله‌های سبک را با نام سوله خرپایی نیز می‌شناسیم. در ساخت این سازه‌ها از آلیاژهای سبک‌تری استفاده می‌شود. آن‌ها عمدتاً از جنس پروفیل سبک هستند و با قیمت ارزان‌تری نسبت به آهن‌آلات موردنیاز در سوله‌های سنگین تهیه می‌شوند. قیمت پروفیل سبک در برآورد هزینه نهایی ساخت سوله خرپایی تاثیرگذار است. از این نوع سازه معمولاً به‌عنوان کارخانه و کارگاه استفاده می‌شود.

3. سوله‌های UBM

سوله‌های UBM نسل جدیدی از سازه‌ها هستند که هنوز نتوانسته‌اند مانند نوع خرپایی جایگاه خود را در صنعت سوله سازی ایران به دست بیاورند. آن‌ها با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای خاص طراحی می‌شوند و به همین دلیل، ساختار پیچیده‌تری نسبت به انواع دیگر دارند. بهترین کاربرد برای سوله‌های UBM انبارهای لوازم‌خانگی و نظامی و همچنین کارگاه‌های صنعتی است. از آن‌ها نمی‌توان برای نگهداری مواد خوراکی استفاده کرد. زیرا نوع عایق‌بندی آن‌ها مانع از حفظ بهداشت مواد غذایی می‌شود.

نکات مهم در ساخت سوله

مهم‌ترین نکته در ساخت این سازه، توجه به کاربری آن است. سوله باید به‌گونه‌ای طراحی شود که بیشترین تناسب را با کاربرد آن داشته باشد. همچنین در هنگام طراحی و ساخت این سازه‌ها لازم است به موارد زیر دقت کنید:

• هزینه کلی ساخت این سازه تحت تأثیر کیفیت مصالح و آهن‌آلات مورداستفاده، نوع کاربری، امکانات به‌کاررفته، متراژ و... قرار دارد.
• سازه موردنظر باید در برابر مخرب‌های بیرونی و درونی مقاوم باشد و استقامت کافی در برابر عوامل جوی را ارائه دهد.
• انتخاب یک شرکت سازنده مناسب، یکی از مهم‌ترین قدم‌ها برای تضمین استحکام، کارایی و کیفیت ساختمان سازه است.
• توجه داشته باشید که سرعت ساخت بالا نباید معیار انتخاب شرکت سازنده قرار بگیرد. زیرا سرعت بالای ساخت می‌تواند کیفیت و دوام سوله را تحت تأثیر قرار دهد.

مصالح موردنیاز برای ساخت سوله

در ساخت سوله‌ها عمدتاً از ورق ST37 با ضخامت 5-30 میلی‌متر یا ورق ST52 استفاده می‌شود. برای سقف معمولاً از ورق‌های گالوانیزه استفاده می‌شود. برای ساخت بدنه در بخش‌های بالایی معمولاً از قوطی کشی، ورق رنگی و عایق‌بندی استفاده می‌شود. نوع فلزی این نوع سازه‌ها معمولاً از جنس استیل یا آلومینیوم ساخته می‌شوند. آن‌ها سبک هستند و در شرایط آب‌وهوایی مرطوب دچار زنگ‌زدگی و خرابی نمی‌شوند.

هزینه ساخت سوله

ازجمله مهم‌ترین فاکتورهای مؤثر بر هزینه هر مترمربع سوله، می‌توان به ارتفاع و وزن این سازه اشاره کرد. هرچه متریال به‌کاررفته در سازه سنگین‌تر بوده و ارتفاع آن بیشتر باشد، هزینه ساخت آن نیز بیشتر خواهد بود. برای مثال، برای ساخت سوله‌ای با ارتفاع 6 متر و دهانه 20 متر، هزینه ساخت هر مترمربع از آن تقریباً 24 کیلوگرم آهن‌آلات نیاز است.اگر 10 متر به دهانه این سازه اضافه کنیم، به ازای هر مترمربع، 3 کیلوگرم به وزن فولاد موردنیاز اضافه می‌شود.

برآورد هزینه سوله

هزینه کلی ساخت سوله را باید با توجه به متراژ، کاربرد و متریال مورداستفاده در ساخت این نوع سازه برآورد کرد. هرچه متراژ بیشتر باشد، مبلغ قرارداد شما با شرکت سازنده بالاتر می‌رود. زیرا هزینه نیروی انسانی به دلیل زحمت بیشتر، بالاتر می‌رود. در مورد مصالح و آهن‌آلات موردنیاز برای ساخت سوله نیز، ازیک‌طرف با افزایش متراژ مقدار آن‌ها بیشتر می‌شود و از طرف دیگر، نوسانات قیمت بازار می‌تواند موجب گران شدن آن‌ها شود. بنابراین، برآورد هزینه باید با توجه به قیمت آهن و مصالح و پیش‌بینی قیمت آن‌ها در آینده انجام شود.

هزینه ساخت سوله به چه عواملی بستگی دارد؟

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، هزینه ساخت سوله به وزن، ارتفاع، اندازه دهانه و متراژ آن بستگی دارد. بااین‌حال، با توجه به شرایط اقتصادی کشور لازم است که عواملی مانند نرخ ارز، نرخ تورم، شرایط اقتصادی و سیاسی کشور و... را نیز به‌عنوان متغیرهای هزینه مصالح و فولاد موردنیاز و هزینه نهایی پروژه معرفی کرد.