میلگرد ممان منفی و علت کاربرد آن در ساخت و ساز

مهم‌ترین مسئله در اجرای پروژه‌های ساختمانی و ساختن سقف‌های تیرچه بلوک، تأمین استحکام موردنیاز برای تحمل بارها و فشارهای مختلف و اطمینان از ایمنی ساختمان در مقابله با حوادث طبیعی است. این امر به‌خصوص برای کشور زلزله‌خیزی مانند ایران اهمیت بالایی دارد. استفاده از آرماتور ممان منفی یکی از راهکارهای رایج و بسیار مطلوبی است که مهندسان برای تقویت سقف تیرچه بلوک به کار می‌بندند. در ادامه به‌طور گسترده‌تری به کاربردها، مزایا و نحوه اجرای میلگرد ممان منفی می‌پردازیم.

میلگرد ممان منفی چیست؟

میلگرد ممان منفی یکی از پرکاربردترین انواع آرماتور است که برای تقویت سقف‌های تیرچه بلوک مورداستفاده قرار می‌گیرد. این نوع آرماتور به شکل و اندازه خاصی که بیشترین کارایی و استحکام را ایجاد کند، برش خورده و خم‌کاری شده است. شکل ظاهری میلگرد از یک طرف کاملاً صاف و بدون خمش بوده و از طرف دیگر خم 90 درجه دارد. میلگرد ممان منفی ازنظر شکل ظاهری شباهت زیادی به میلگرد ادکا دارد و هردو به‌عنوان میلگرد تقویتی در آرماتوربندی سازه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند. اما همچنان کاربرد و کارایی آن‌ها در ساختمان متفاوت است و نمی‌توان یکی را جایگزین دیگری کرد.

نحوه پیاده‌سازی میلگرد ممان منفی

اجرای آرماتور ممان منفی باید پیش از جایگذاری و بستن میلگردهای حرارتی سقف انجام شود. برای پیاده‌سازی آرماتور ممان منفی لازم است ابتدا سایز و اندازه مناسب را انتخاب کرده و سپس برش و خم‌کاری را بر روی آن انجام دهید. تعیین قطر و طول آرماتور معمولاً توسط مهندس سازه و با توجه به شرایط سقف و دال بتنی انجام می‌شود. لازم است این میلگرد با در نظر گرفتن 15 درصد لنگر خمشی وسط دهانه محاسبه شده و در محل تکیه‌گاه پیاده‌سازی شود.

مزایای استفاده از میلگرد ممان منفی

اصلی‌ترین مزیت استفاده از آرماتور منفی، افزایش ظرفیت خمش منفی سقف و جلوگیری از ریزش و تخریب آن است. استفاده از آرماتور ممان منفی در سازه‌ها اگرچه هزینه ساخت‌وساز را افزایش می‌دهد، اما در صورت عدم اجرای آن پس از مدتی شاهد مقاومت پایین و ترک خوردن سقف خواهیم بود؛ که در موارد شدید به تخریب کامل در اثر گسیختگی منجر می‌شود. میلگرد ممان منفی با کاهش نیروی وارده بر میلگردهای کششی اصلی، به‌خوبی می‌تواند مقاومت سازه را تأمین کرده و از بروز چنین حوادثی جلوگیری کند.

دلیل استفاده از میلگرد ممان منفی

علاوه بر مزایایی که با استفاده از میلگرد منفی در سازه ایجاد می‌شود، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی بر صنعت ساخت‌وساز حاکم هستند که اجرای میلگرد ممان منفی در سقف تیرچه بلوک را به یکی از الزامات تبدیل می‌کنند. طبق آیین‌نامه نشریه شماره 543 و 94 پیاده‌سازی آرماتور منفی در اجرای سقف تیرچه بلوک و تیرچه‌های پیش‌ساخته خرپایی الزامی است و تأکید زیادی بر روی اجرای آن می‌شود.

کاربرد میلگرد ممان منفی در تیرچه بلوک

میلگرد ممان منفی در وهله اول به‌منظور کاهش نیروی وارده به میلگردهای کششی و افزایش استحکام سقف به کار می‌رود. این نوع میلگرد می‌توان خیز سقف و دامنه ارتعاشات را کاهش دهد و از بروز ترک در محل تکیه‌گاه تیر جلوگیری کند. به‌این‌ترتیب، امنیت سازه در هنگام بروز حوادثی مانند زلزله تأمین شده و خسارت احتمالی به حداقل می‌رسد.

بیشتر بخوانید: میلگرد خاموت چیست؟

نکات اجرایی میلگرد ممان منفی

مهم‌ترین نکاتی که در هنگام اجرای آرماتور ممان منفی باید به آن‌ها توجه داشته باشید، شامل موارد زیر هستند:

• درصورتی‌که تکیه‌گاه میانی باشد، برای محاسبه از حداکثر میزان لنگر خمشی دهان‌ها طرفین به‌عنوان معیار استفاده می‌شود.
• لازم است محاسبه میلگرد منفی برای نصب در محل تکیه‌گاه، بر اساس 15 درصد لنگر خمشی وسط دهانه انجام شود.
• با توجه به اهمیت سایز میلگرد در استحکام و ایمنی سازه و ساختمان، لازم است سطح مقطع به اندازه حداقل 0.15 آرماتورهای کششی تیرچه اندازه‌گیری شوند.
• قطر میلگرد منفی مورداستفاده در سازه معمولاً 8، 10، 12 و گاهی اوقات 14 میلی‌متر است.
• کمترین اندازه استاندارد برای میلگرد منفی، یک‌پنجم دهانه است.

قطر میلگرد ممان منفی

تعیین قطر مناسب میلگرد ممان منفی توسط طراح و مهندس پروژه و با توجه به فاکتورهای مهمی مانند نقشه سازه، محل قرارگیری، استحکام موردنیاز سازه و... انجام می‌شود. معمولاً از میلگردهای سایز 8 تا 12 و گاهی سایز 14 برای تقویت سقف تیرچه بلوک بهره می‌گیرند. بر اساس استانداردها، سطح مقطع آرماتور ممان منفی باید در کمترین حالت، 0.15 آرماتورهای کششی باشد. قطر این محصول یکی از عوامل موثر در قیمت آن است. برای مشاهده قیمت میلگرد به صفحه مربوط به لیست قیمت میلگرد در سایت گرفت مراجعه کنید.

محاسبه طول میلگرد ممان منفی

میلگردها معمولاً در محل ساخت‌وساز و با توجه به نقشه سازه برش و خم‌کاری می‌شوند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، طول میلگرد منفی باید حداقل یک‌پنجم اندازه دهانه بوده و طول پوشش کافی داشته باشد. طول میلگرد منفی یکی از موارد تمایز آن با میلگرد ادکا است. طول آرماتور ادکا حدود 12 است و بخشی از میلگرد به شکل عصا خم‌کاری می‌شود.

میلگرد ممان منفی چگونه نصب می‌شود؟

میلگرد مم منفی بر روی میلگردهای بالایی تیرچه قرار گرفته و با استفاده از سیم آرماتوربندی به آن محکم می‌شوند. به‌این‌ترتیب، در حین اجرا و تا زمان بتن‌ریزی جابجا نمی‌شوند. برای تیرچه‌های وسط از میلگردهای سراسری و برای تیرچه‌های کناری از میلگرد یک سر خم با میزان خم استاندارد استفاده می‌شود. با توجه به اینکه در دو سوی تیرچه لنگر منفی وجود دارد، آرماتور منفی باید بر روی سر تیرچه نصب شود.