روند صعودی بهای فولاد آغاز شد

افزایش روند بهای فولاد در بازار آهن آلات یکی از مهم‌ترین اخبار در یک هفته گذشته بود؛ این رشد قیمت در سایه بروز موج جدید سرما و کمبود گاز آغاز شد و ادامه‌دار پیش‌بینی می‌شود. بدون تردید روند تولید در واحدهای احیا مستقیم در این شرایط تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و از میزان تولید در این زنجیره خواهد کاست. در چنین شرایطی وزارت صنعت، معدن و تجارت به دنبال تصویب بخشنامه‌های مختلف با هدف تنظیم بازار است. با این وجود انتقاداتی نسبت به این بخشنامه‌ها نیز وارد است که عملا کارایی آنها را زیر سوال می‌برد.

تنظیم بازار معدن و صنایع معدنی با تکیه بر ظرفیت‌های بورس کالا در یک سال گذشته جزو سیاست‌های اصلی وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفته است. در چند هفته اخیر نیز مصوبات و بخشنامه‌های متعددی برای تنظیم فرآیند عرضه این محصولات در بورس کالا ابلاغ شده است.

بخشنامه‌ای ضد صادرات

در جدیدترین بخشنامه از سوی مدیرکل دفتر صنایع معدنی خطاب به مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران، کف عرضه برخی محصولات بخش معدن و صنایع معدنی، بنا به مصوبات جلسه ستاد تنظیم بازار اصلاح شده است. در این نامه تاکید شده تولیدکنندگان موظف هستند کالای خود را در بورس کالا عرضه کنند و گواهی سیستمی صادرات اخذ کنند. بورس کالا نیز موظف است در پایان هر ماه عرضه شرکت‌های مذکور را به سامانه جامع تجارت ارائه که در صورت رعایت کف عرضه، شرایط صادرات را برای واحد مذکور فراهم کند.

این سیاست که عموما شامل تنظیم میزان عرضه در بازار داخلی می‌شود، در شرایطی نتیجه‌بخش است که بازار با کمبود روبرو باشد. بدین ترتیب وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌تواند با تعیین کف عرضه و نظارت بر اجرای دقیق آن توسط تولیدکنندگان، کمبودهای موجود را مرتفع و از التهاب حاکم در بازار بکاهد.

اما تعیین کف عرضه به مراتب بالاتر از نیاز بازار داخلی و در شرایطی که لزومی برای آن احساس نمی‌شود، زمینه‌ساز عدول تولیدکنندگان از اجرای این مصوبه است. بنابراین چنین سیاستی نه‌تنها نتیجه‌بخش نخواهد بود بلکه بسیاری از تولیدکنندگان را در صف قانون‌شکنان قرار می‌دهد. به عبارتی از اعتبار مصوبات وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز کاسته خواهد شد. علاوه بر این محدودیتی جدید در مسیر صادرات بخش معدن و صنایع معدنی کشور ایجاد می‌شود که به‌هیچ عنوان مطلوب سیاست‌های کشور نیست و باعث تغییر و تنش در قیمت آهن می شود.

نخستین موج سرما و احتمال رشد قیمت

در هفته جاری شاهد بروز نخستین موج سرما در کشور بودیم. از آنجاکه در سال‌های اخیر مصرف گاز در کشور در ماه‌های سرد سال نسبت به میزان تولید آن پیشی گرفته است، این موج جدید سرما، احتمال تداوم و جدی شدن هرچه بیشتر محدودیت‌های گاز صنایع را تقویت کرد. به‌ویژه آنکه در روزهای گذشته اخباری مبنی بر محدودیت در تامین کاز صنایع فولادی کشور منتشر شده است. در حال حاضر مقرر شده تنها 40 درصد گاز واحدهای احیا مستقیم تامین شود. این درحالی است که گاز به‌عنوان خوراک اصلی در این بخش از زنجیره تولید فولاد مصرف می‌شود. بر همین اساس نیز شاهد افت عرضه آهن اسفنجی در رینگ معاملاتی بورس کالا و به دنبال آن، افزایش قیمت این محصول بوده‌ایم. این رشد قیمتی به سرعت به سایر حلقه‌های زنجیره تولید فولاد نیز منتقل شد، تاجاییکه قیمت میلگرد و تیرآهن نیز در بازار آزاد پس از گذران یک دوره ثبات نسبی، با رشد قیمت همراه بود. از آنجاکه فعالان بازار این کمبود را ادامه‌دار پیشبینی می‌کنند، این روند صعودی قیمت نیز تداوم خواهد یافت.

صادرات سیمان افزایشی است

در طول دهه‌های اخیر صنعت سیمان در ایران با جذب سرمایه قابل توجهی توسعه یافته است، تاجایی که ایران با تولید ۶۳ میلیون تن سیمان در سال ۲۰۲۱، در جایگاه هفتمین تولیدکننده بزرگ این محصول در دنیا قرار گرفت. میزان ظرفیت تولید سیمان کشور به مراتب بالاتر از نیاز بازار داخلی برآورد می‌شود، بر همین اساس نیز صادرات راهکار اصلی تداوم تولید در این بخش است.

از آنجاکه سیمان محصولی حجیم و ارزان است، صادرات آن دشواری‌های خاص خود را دارد. با این وجود ایران در سال گذشته توانست در رتبه سوم صادرات این محصول پرمصرف قرار گیرد. میزان صادرات سیمان ایران در 7 ماهه منتهی به پایان مهرماه برابر 7.6 میلیون تن گزارش شده است. بنابراین می‌توان اینطور ادعا کرد که صادرات سیمان ما در مدت زمان یاد شده و در مقایسه با 7 ماهه منتهی به پایان مهر ماه 1400، رشد 4 درصدی را از آن خود کرده است.

جبران کسری‌های اکتشافی

واردات بیش از ۳۰ دستگاه حفاری اکتشافی جزو مهم‌ترین اخباری بود که در هفته گذشته منتشر شد. اکتشاف گام نخست در مسیر توسعه معدنی کشور است، با این وجود در سال‌های مختلف نسبت به آن بی‌توجهی شده است. بخشی از این بی‌‌توجهی در قالب کمبود واردات تجهیزات موردنیاز برای اکتشاف و استخراج نمایان شده است. در هفته‌ای که پشت سر گذاشتیم رئیس هیات عامل ایمیدرو از واردات بیش از ۳۰ دستگاه حفاری اکتشافی به کشور برای دستیابی به برنامه سالانه یک میلیون متر حفاری، خبر داد.

با این وجود برای رفع نیاز در این بخش نیازمند واردات تجهیزات به مراتب بیشتری هستیم. کما اینکه در حال حاضر نیز بنا بر اظهارات وجیه‌اله جعفری برای واردات بیش از ۱۰۰ دستگاه حفاری ثبت سفارش شده است.

همزمان اقداماتی برای بهره‌مندی از ذخایر معدنی کوچک‌مقیاس اجرایی شده است. بهره‌مندی از این ذخایر لزوما سودآور نیست، اما چنانچه فرصتی برای تجمیع ذخایر معادن کوچک در نقطه‌ای متمرکز فراهم شود، سرمایه‌گذاری برای بهره‌مندی از ظرفیت‌های این بخش، با توجیه فنی و اقتصادی همراه خواهد بود.

طرحی جدید برای فروش ماشین‌آلات معدنی

هپکو به‌عنوان تولیدکننده بزرگ تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی در طول سال‌های گذشته با مشکلات متعددی روبرو بوده است. در حال حاضر مقرر شده این شرکت با حمایت صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی، مسیر خرید ماشین‌آلات خود را تسهیل کند.

بر همین اساس نیز مقرر شده به‌ازای خرید تجهیزات از این شرکت داخلی، تسهیلات با کارمزد ۱۲ درصد، تقسیط چهار ساله و ۶ ماه تنفس در اختیار خریداران قرار گیرد. بدین ترتیب از یک‌سو بخشی از نیازهای کشور به این تجهیزات تامین می‌شود. از سوی دیگر نیز با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی از خروج ارز از کشور نیز جلوگیری می‌شود.

سیگنال مثبت در بازار جهانی غلبه دارد

فلزات صنعتی برنده بازارهای مالی و کالایی دنیا ظرف هفته گذشته بودند. چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا ظرف هفته گذشته صحنه اعتراضات گسترده مردمی در اعتراض به تداوم محدودیت‌های کرونایی بود. بازار فلزات در درجه نخست در واکنش به این موج اعتراضی با کاهش نرخ مواجه شدند. اما روند ریزشی قیمت‌ها ادامه‌دار نبود، چراکه دولت چین به سرعت وارد عمل شد و با وعده کاهش محدودیت کرونایی بخشی از ناآرامی در این کشور را کنترل کرد. در عین حال سیاست‌های انبساطی دولت برای بازگرداندن اقتصاد به مسیر رشد نیز ادامه یافت.

سقوط شاخص دلار آمریکا، سیگنال دیگری بود که از رشد بهای فلزات صنعتی حمایت کرد. اظهارنظرهای جروم پاول مبنی بر کاهش احتمالی سیاست انقباضی از سوی فدرال رزرو و احتمال رشد حداکثر 0.5 درصدی نرخ بهره به جای افزایش 0.75 درصدی در نیمه ماه دسامبر و توقف رشد نرخ بهره در ماه‌های ابتدایی سال 2023 عامل اصلی بازگشت اقبال به بازارهای مالی و کالایی دنیا بود.

در ادامه انتشار اخبار مثبت از داده‌های اشتغال و دستمزد آمریکا نیز از رشد بهای فلزات صنعتی مانند قیمت شمش آهن در دنیا حمایت کرد. هرچندکه برخی فعالان بازارهای مالی آمریکا، پس از انتشار این داده‌، نسبت به تغییر سیاست‌های مالی فدرال‌رزرو در ماه دسامبر دچار تردید و واهمه شدند. بنابراین در حال حاضر بازارهای فلزی منتظر تصمیم‌گیری و اثرگذاری سیاست‌های مالی اقتصادهای بزرگ دنیا هستند.