مانع بر سر راه تولید فولاد در افق 1404

بی‌شک نام کشور ایران در زمینه تولید فولاد، همیشه درخشان بوده؛ اما برای حفظ جایگاه در سال‌های آینده نیاز به توسعه زیرساخت‌های صنعتی خواهد داشت. بنابراین غفلت از این امر باعث خواهد شد تا در آینده روند تولید فولاد کشور اختلال ایجاد شود. همچنین این موضوع باعث خواهد شد تا در آینده توان رقابتی با دیگر تولیدکنندگان را نداشته باشیم.

علاوه بر توسعه زیرساخت های سخت افزاری نیازمند توسعه زیر ساخت ها در حوزه نرم افزاری هم هستیم. منظور از توسعه زیر ساخت نرم افزاری برنامه ریزی، آینده پژوهی، منابع انسانی و هدف گذاری است.

در حال حاضر بر اساس سند چشم انداز در افق ۱۴۰۴ ایران باید به تولید ۵۵ میلیون تن برسد.کارشناسان معتقدند این رقم می تواند تا ۵۷ میلیون تن افزایش داشته باشد به شرط آنکه مشکلات در حوزه زیرساخت ها از میان برداشته شود. در حال حاضر ضعف در زیرساخت‌ها، دستیابی به میزان تولید را با اما و اگر مواجه کرده است.

ضعف در تقویت نرم‌افزاری، نبود دانش فنی و مدیریت هوشمند، چالش حمل و نقل، کمبود آب، برق و گاز، چالش سرمایه گذاری و تامین مواد اولیه از مهمترین مشکلاتی است که به باور کارشناسان رسیدن به تولید فولاد کشور در افق ۱۴۰۴ را با مشکل رو به رو خواهد کرد.

علاوه بر این مشکلات دیگری نظیر سرمایه انسانی، قراردادها، تامین مالی، بیمه و ارزان‌فروشی مواد معدنی نسبت به صنایع میانی زنجیره تولید فولاد از دیگر مواردی است که عدم توجه به آن دستیابی به افق ۱۴۰۴ را با مشکل رو به رو خواهد کرد.

لزوم حرکت به سمت استفاده از فناوری های روز دنیا

یکی از عمده ترین موانع بر سر راه توسعه زیرساخت های تکنولوژی، تحریم ها و انحصار فناوری نزد کشورهای پیشرفته است. این موضوع باعث شده تا با نوسان رشد دانش بومی سازی و فناوری های مدرن و واردات دانش فنی رو به رو شویم.

اگرچه در حال حاضر بسیاری از کارخانه های کشور از تکنولوژی ها نوین استفاده می کنند، اما وابستگی علمی این فناوری ها به شرکت های خارجی وابستگی نامتوازن ایجاد کرده است.

کارشناسان معتقدند برای دستیابی به نظام صنعتی بر پایه فناوری های روز دنیا راه زیادی را در پیش داریم.

برای اصلاح روش موجود نیازمند حرکت به سمت مدیریت هوشمند و شناور هستیم تا با تکیه بر دانش فنی روز دنیا بتوانیم برنامه توسعه صنعتی را بر اساس واقعیت ها موجود تحلیل و اجرا کنیم.

ضعف زیرساخت‌ها در حوزه حمل و نقل

حمل و نقل یکی از مهمترین چالش های صنعت کشور است که باعث تحمیل هزینه‌های بسیار زیادی به اقتصاد کشور شده است. ضعف زیرساخت‌ها در حوزه حمل و نقل باعث اتلاف هر چه بیشتر سرمایه و زمان شده است.

فاصله جغرافیایی بین معدن و صنایع بالادستی با صنایع میانی از یک طرف و ضعف در سیستم حمل و نقل نیز از سوی دیگر باعث بالا رفتن هزینه ها شده است.

بر اساس گزارش های منتشر شده برای تحقق اهداف سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ نیازمند افزایش حمل و نقل ریلی تا ۱۰۵ میلیون تن و حمل و نقل جاده‌ای و دریایی هر کدام تا ۵۰ میلیون تن در سال هستیم.

این در حالی است که بر اساس آمارها، در سال ۱۴۰۰ ظرفیت حمل مواد معدنی از طریق خطوط ریلی حدود ۴۵ میلیون تن بوده است. بنابراین برای سال ۱۴۰۴ باید این عدد به بیش از ۷۹ میلیون تن در بخش معدنی برسد. دستیابی به چنین هدفی نیازمند تلاش دوچندان و برنامه‌ریزی دقیق است.

کمبود آب و بحران در صنایع فولاد

در حال حاضر کشور با بحران کمبود آب مواجه است و این موضوع آینده صنایع را هم دچار مشکل خواهد. بر اساس محاسبات انجام شده با توجه به میزان مصرف آب برای تولید هر تن فولاد خام، برای تولید سالانه ۵۵ میلیون تن فولاد در کشور به حدود ۲۹۸ میلیون متر مکعب آب نیاز است.

با توجه به کمبود آب در کشور این موضوع می تواند یکی از موانع مهم برای دستیابی به هدف چشم انداز ۱۴۰۴ باشد.

کارشناسان معتقدند استفاده از روش های مختلف از جمله مکانیزم آبی سیکل پیوسته در عملیات خنک کنندگی،  استفاده از فناوری خشک و بازگرداندن آب به چرخه تولید در کنار احداث کارخانجات در کنار دریا از اقداماتی است که می تواند در کاهش مشکلات ناشی از کمبود آب در این صنایع موثر باشد.

چالشی به نام کمبود برق و گاز

علاوه بر کمبود آب، کمبود برق و گاز هم از دیگر مشکلات موجود بر سر راه صنایع است. کمبود برق و گاز در سالهای اخیر صنایع فولادی را دچار چالش های زیادی کرده است.  آمارها نشان می دهد که میزان مصرف برق برخی از صنایع ایران از متوسط جهانی بالاتر است.

کارشناسان معتقدند افزایش استاندارد مواد ورودی به کوره‌های ذوب می‌تواند به کاهش هزینه برق نیز کمک کند. همچنین استفاده از پتانسیل شرکت‌های فولادی در احداث نیروگاه‌های اختصاصی برق می تواند راهکار مفیدی برای تامین برق کارخانه‌ها باشد.

علاوه بر این کمبود گاز یکی دیگر از مشکلات اساسی صنایع فولادی محسوب می شود. تامین گاز مخصوصا در فصل سرما به دلیل افت فشار خطوط انتقال منجر به بالا رفتن میزان عدم نفع و نیز خسارت ناشی از عدم تولید محصولاتی مانند میلگرد می‌شود که نیازمند برنامه مدون و دقیق برای رفع آن هستیم.

در این میان استفاده از طرح‌های سواپ انرژی و نیز ارتقای زیرساخت‌های بهره‌برداری و تولید گاز مورد نیاز از مواردی است که باید به آن توجه کرد.

تامین به موقع مواد اولیه ضروری ترین نیاز صنایع است

تامین به موقع مواد اولیه مورد نیاز صنایع برای دستیابی به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد یکی از ضروری ترین اقداماتی است که باید انجام شود. برای این امر و کشف و همچنین توسعه معادن نیازمند سرمایه گذاری در این زمینه هستیم.

بر اساس اطلاعات موجود برای دستیابی به برنامه افق ۱۴۰۴ تولید فولاد نیازمند استخراج ۱۵۵تا ۱۶۸ میلیون تن سنگ‌آهن هستیم.

سرعت گرفتن توان تولید نسبت به استخراج سنگ‌آهن و در برخی موارد خام فروشی، منجر به ایجاد خلأ و کاهش توان تولید و بازدهی صنایع می‌شود.

برای پر کردن چنین خلایی نیازمند واردات سنگ آهن هستیم تا به صورت موقت بتوان چالش کمبود مواد اولیه را کاهش داد.

بازاریابی و جذب سرمایه گذاری عمده ترین مشکل صنایع فولاد

یکی دیگر از عمده ترین مشکلات موجود بر سر راه صنایع فولاد ضعف در بازاریابی و جذب سرمایه گذار است. برآوردها نشان می دهد که برای تحقق سند چشم انداز  میزان ۱/ ۹میلیارد یورو سرمایه مورد نیاز است .

باتوجه به شرایط موجود، جذب چنین سرمایه‌ای راحت نیست و رسیدن به این امر نیازمند همگرایی دیپلماسی اقتصادی و تغییر رویکردهای سیاسی و بین‌المللی در سطح کلان کشور است.

برای تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد، نیازمند توسعه همه‌جانبه در بخش‌های مختلف از جمله سخت‌افزاری و نرم‌افزاری هستیم.

کارشناسان معتقدند برای رسیدن به این میزان تولید، نیازمند هدف‌گذاری صحیح و مبتنی بر واقعیت‌های سیاسی و اقتصادی و همچنین و رفع مشکلات سخت‌افزاری زیرساخت‌های صنعت فولاد هستیم.